نامهای متداول: شاه پسند درختچه ای
نام انگلیسی: Camara vulgaris و Shrub verbena, Common lantana
نام علمی: Lantana camara
خانواده: Verbenaceae
رنگ گل: تنوع رنگ بالایی دارد و دارای رنگ هایی از قبیل زرد، نارنجی، قرمز، سفید و بنفش هستند.
شکل گل: گل ها در خوشه های متراکم و نیمکره ای به قطر 5 سانتیمتر می رویند. گل آذین به صورت خوشه انتهایی با ۲۰ تا ۴۰ گل کوچک ظاهر می شود.
میوه: میوه آن سیاه یا آبی متمایل به سیاه و سمی است که این میوه حاوی بذر است.
اندازه حد اکثر: تا 2 متر ارتفاع و 2 متر گسترش
فصل گلدهی: در مناطق گرمسیری که موطن این گیاه است، گلدهی آن به طور پیوسته در سراسر سال ادامه دارد اما در سایر مناطق، رشد و گلدهی بستگی به دمای هوا دارد و اوج گل دادن آن در فصل تابستان است.
برگ: برگها 12-5 سانتیمتر طول و 5-2.5 سانیمتر عرض دارد و حاشیه آنها دندانه دار است.
خاستگاه و موطن گیاه: بومی مناطق گرمسیری قاره آمریکا و آفریقا
توضیحات در مورد گیاه و شرایط نگهداری آن:
شاه پسند درختچه ای، گونه ای همیشه سبز (البته به شرایط آب و هوایی)، چندساله ست. از بین 150 گونه موجود در این جنس، شاه پسند درختچه ای جزو معدود گونه هایی است که دارای ارزش زینتی است. این گونه به دلیل طبیعت سخت و مقاوم خود، به عنوان گیاهی زینتی در باغبانی از محبوبیت خاصی برخوردار است. از آنجایی که بسیاری از آنان بلند قامت می شوند و به طور کل این گیاهان بین 50 سانیتمتر تا 2متر ارتفاع می یابند به شاه پسند درختچه ای معروف شده اند.
شاه پسند نیاز آبی پایینی داشته و گرمای زیاد را به خوبی تحمل می کند. علاوه بر این، نگهداری از آن نیز ساده است. در بسیاری از مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری به صورت گیاه مهاجم در می آید (در استرالیا به عنوان علف هرز شناخته شده و از رشد و گسترش آن جلوگیری می شود.)
خاک مناسب:
مقاوم به خاک های فقیراست. زهکشی خاک شاهپسند نیز بایستی مناسب باشد. در کاشت گلدانی، برای خاک گلدان این گیاه می توانید از مخلوطی همانند یک قسمت خاک معمولی و یک قسمت خاک برگ و یک قسمت مخلوط کوکوپیت به همراه پرلایت استفاده نمایید.
روشهای ازدیاد و تکثیر شاهپسند:
تکثیر با بذر: از طریق بذر قابل تکثیر است اما نهال های آن شبیه به پایه مادری نمی شوند به همین خاطر این روش چندان متداول نیست.
تکثیر با قلمه: استفاده از قلمه در تابستان یا اوایل. طول قلمه در حدود 20- 15 سانیتمتر و دارای حداقل سه برگ و یا سه گره (محل اتصال برگ به ساقه را گره می نامند.)، یکی از روش های متداول تکثیر شاهپسند می باشد.
خوابانیدن شاخه: متداول نیست.
پیوند زدن: متداول نیست.
نیاز های نوری:
احتیاج به آفتاب کامل یا حداقل 6 تا 5 ساعت نور مستقیم آفتاب دارد. در نیم سایه به خوبی گل نمی دهد.
دما و آب و هوای ایده آل:
همانطور که پیشتر گفتیم گرمای هوا را به خوبی تحمل می کند و مشکلی با هوای گرم ندارد. البته در هوای بسیار گرم به خصوص اگر با خشکی خاک نیز مواجه شود هرچند از بین نمی رود اما گلدهی آن کاهش می یابد. همچنین سرمای هوا را حداقل تا 10 درجه تحمل می کند. هر قدر که به چنین دمایی نزدیک شویم از رشد و گلدهی گیاه کاسته می شود. یخبندان های شدید باعث خشک شدن ریشه های این گیاه چند ساله می شود.
کاربردها:
به عنوان گیاهی زینتی در بین باغبانان از محبوبیت زیادی برخوردار شده است. شیره‌ای که از برگ های شاه پسند درختچه ای خارج میشود دارای خصوصیات درمانی است. شاه پسند یکی از گونه های جذب کننده پروانه ها است و در ایالات متحده از آن در باغ پروانه ها استفاده میشود.
در مناطق گرمسیری از آن به عنوان پرچین نیز استفاده می گردد.
خواص دارویی و درمانی:
شاه پسند در قدیم به نام گیاه صلیب (Herb of the Cross) معروف بوده است زیرا این باور وجود دارد كه آن را روی زخم های حضرت مسیح ریختند و خونریزی آن قطع شد.
عصاره این گیاه گس و تلخ در بهبود سرما خوردگی موثر است. این گیاه خلط آور برای درمان بیماری های پوستی نیز مفید است.
در کتاب های طب گیاهی برای انواع ناراحتی های عصبی، سرفه، بی خوابی و حالات ترس و تب توصیه شده است. این گیاه حاوی ماده درمانی مناسبی برای موارد اسپاسم و ضد تب است و در موارد اختلالات هاضمه و نفخ، هیچ چیز بهتر از شاه پسند آمریکایی جنوبی وجود ندارد.
سرشاخه های سبز شاه پسند وحشی کاربرد دارویی دارد.
مصرف بیش از حد این گیاه ضربان قلب را کم می کند و باعث تحریک روده ها و رحم می شود. بنابراین لازم است کسانی که ناراحتی قلبی دارند و یا خانم های باردار باید در خوردن آن احتیاط کنند.
طریقه مصرف:
دم کرده: یک قاشق چایخوری برگ های خشک شده این گیاه را در یک فنجان آب جوش ریخته و برای مدت ۱۰دقیقه دم کنید سپس صاف کرده و به مقدار یک فنجان سه بار در روز بنوشید.
جوشانده: مقدار ۴۰ تا ۵۰ گرم از برگ های خشک شده این گیاه را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به مدت ۵ دقیقه به آرامی بجوشد سپس آن را صاف کرده و مصرف نمایید.
اسانس: عصاره شاه پسند قوی تر از تنطور می باشد و از برخی داروخانه ها می توان آن را خریداری کرد. مقدار مصرف آن یک تا دو قطره در یک لیوان آب می باشد.
کود دهی:
بهتر است یک بار در ابتدای بهار و مرتبه دوم در ابتدای تابستان با کودی کامل با فرمول 10-10-10 این گیاه را کود دهید.
کوددهی بیش از اندازه منجر به رویش برگها و ساقه و کاهش گلدهی آن میشود.
هرس:
برای هرس این گیاه باید تا حدود اواخر زمستان صبر کرد. سپس شاخه های گیاه را طوری قطع کرد که حدود 30 سانتیمتر از آنان باقی بمانند. ساقه های باقی مانده را با لایه ای از کودپوسیده دامی ببندید. وجود این لایه به حفاظت از شاخه ها در برابر سرمای زمستانه کمک قابل توجهی می کند. در بهار صبر کنید تا آخرین یخبندانها نیز تمام شود و سپس این پوشش را کنار بزنید. سپس می توانید قسمتهای صدمه دیده از سرمای زمستانه را در این زمان از سال کوتاه کنید. قسمتهای سالم می توانند به خوبی و با سرعت رشد کنند و ساقه های شادابی را تولید کنند.
آبیاری شاهپسند:
مقاوم به خشکی است. آبیاری بیش از اندازه موجب کاهش گلدهی گیاه شده و آبیاری منظم، منجر به گلدهی بهتر این گیاه می شود.
آفات و بیماریها و عوارض:
شاه پسند درختچه ای است که تحت تاثیر بیماری یا آفت قرار نمیگیرد.
اما هر چند وقت یکبار برگهای گیاه را برای شته ها، شپشک ها و کنه های تار عنکبوتی کنترل نمایید. از بیماری های شاه پسند نیز می توان به برخی بیماریهای قارچی همانند سفیدک پودری و لکه برگی قارچی و پوسیدگی ریشه اشاره کرد. شرایط سرد و مرطوب و عدم وجود نور کافی از جمله شرایط مساعد در شیوع این بیماری های قارچی است.
آفت سفید بالك گلخانه نیز از آفات مشترک شاه پسند و گل کاغذی درختی است که در اغلب مناطق ایران وجود دارد.
انواع گونه ها:
ارقام و هیبرید های مختلفی از شاه پسند وجود دارد که می توان به گیاهان پاکوتاه یا خزنده آن اشاره داشت.
عکس هایی دیگر از شاهپسند درختچه ای :
