گل حنا سولماز شیرازی
به این گیاه "به من دست نزن" و امپاتیانس" هم می گویند.
گل حنا گیاهی چند ساله و بومی شرق آفریقا از کنیا تا موزامبیک است و در مناطق مرطوب به خوبی رشد می‌کند. گل های حنا به رنگ های سفید، صورتی، قرمز، بنفش یاسی، و گل بهی و در شکل های مختلف پرگل و پنج گلبرگ به صورت هیبرید و تک رنگ و برگ های سبز یا ابلق توسط اصلاح نباتات تولید می شود.
به این گیاه "به من دست نزن" و امپاتیانس" هم می گویند زیرا میوه های کپسول شکل آن در اثر تماس دست به شکل ناگهانی باز شده و بذرها به چند متر دورتر می افتند.
در گویش محلی آذربایجان به آن “سولماز یا سولماز شیرازی” می گویند. چون گل ها در طول سال شکوفا می شوند و سولماز به معنی نامیرا وهمیشه شکوفا بدون پژمردگی است.
از اين گياه در فضای سبز برای نقشه های گلکاری، کاشت در جعبه ها استفاده می شود. برای آنکه بوته پرپشت و انبوه شود، بایدبه طور مرتب نوک شاخه‌های جوان را بچینیم. در اوایل بهار یک هرس کامل روی سرشاخه‌ها انجام دهیم. شاخه‌های آن آبد‌ار و ترد است و چنانچه برگ‌ها کم رنگ شده و شاخه‌ها، ترد‌ی خود را از دست بدهند، گیاه احتیاج به تقویت دارد.
برای کوددهی این گیاه از کود حيوانی و کودهاي شيميايی (K,P,N) استفاده کنيد. کود شيميايی را همراه با آب آبياری به گياه بدهيد. مخلوط کود شيميايی بايد خيلی رقيق باشد تا به راحتی جذب خاک و گياه شود و هرگز به گياه پر رشد و سن دار کود شيميايی زياد ندهيد. کود دامی از هدر رفتن آب جلوگيری کرده و باعث رشد بهتر گياه می شود.
چنانچه هوای محیط گرم شود، باید آن را به محل خنکی منتقل کرد و در تمام فصل تابستان باید خاک گلدان مرطوب باشد.
درجه حرارت محیط رشد گل حنا ۱۶ تا ۲۰ درجه است و چنانچه در محیط گرم‌تری قرار گیرد، به گلدهی خود اد‌امه می‌د‌هد، ولی در هر صورت گیاه احتیاج به استراحت زمستانه دارد.
این گیاه باید از تابش مستقیم آفتاب محفوظ بماند، ولی در زمستان، نگهد‌اری آن برای چند ساعت در آفتاب برای اد‌امه گلدهی مفید خواهد بود.
در فصل تابستان هر روز احتیاج به آبیاری دارد و در زمستان هفته‌ای دو روز آبیاری کافیست.
محیط مرطوب برای گل حنا بسیار مفید است، ولی از پاشید‌ن آب روی بوته، به خصوص گل‌ها باید خود‌د‌اری کرد.
ماد‌ام که حجم گلدان از ریشه پر نشود، بوته، گل نخواهد داد. بنابراین هر چند سال یک مرتبه در صورت لزوم، گلدان تعویض می‌شود.
در موقع کاشت، حتماً زهکشی ته گلدان را فراهم کنيد تا آب در ته گلدان جمع نشود.
گل حنا
گیاه حنا باید از تابش شدید آفتاب محافظت شود چه در درون خانه و چه در باغچه.
این گیاه به دلیل داشتن ساقه‌ها و برگ های علفی توانایی تحمل تابش شدید آفتاب را ندارد و به سرعت رطوبت درون برگ ها را از دست داده و تشنه می شود. اگر آب کافی به موقع به آن نرسد، ممکن است گیاه از بین برود.
گاهی ساقه های اين گياه بسيار بلند و بدون گل می شود كه در اين حالت مي توان نيمی از طول ساقه را كوتاه كرد تا علاوه بر تحريك رشد ساقه های جانبی، گياه به توليد گل بيشتر تحريك شود. البته توجه داشته باشيد كه ساقه ها نباید كمتر از ۱۵-۱۰ سانتيمتر کوتاه شوند.
این گیاه به خاک غنی، سبک و با زهکشی خوب و آبیاری مرتب نیاز دارد. این گیاهان به‌طور معمول گروهی با هم پرورش داده می‌شوند. در نتیجه گیاه به‌سرعت می‌تواند رطوبت را جذب کند، به‌خصوص زمانی که در گلدان یا سبد آویز پرورش داده شود.
برگ‌ها و ساقه‌های مرده و همچنین شکوفه‌های پژمرده و خشک شده را جدا کنید. این کار در به حداقل رساندن مشکلات ناشی از بیماری ها نیز کمک می‌کند.
گل حنا (امپاتیانس) به سرما حساس است. قبل از شروع سرما و یخبندان این گیاه را از خارج به داخل خانه منتقل کنید.
اين گياه به خاكی مرطوب و آبياری منظم نياز دارد، اما نبايد اجازه داد كه خاك خيس و غرقابی شود. زيرا چنين شرايطی موجب پژمردن و از بين رفتن گياه خواهد شد. خشكی كشيدن گياه نيز موجب كاهش گلدهی و ريزش برگ های گياه می شود. استفاده از خزه و کود دامی در خاک احتمال خشک شدن را کاهش می دهد. هرگز خاک اين گياه نبايد خشک شود، بنابراين آبياری اين گياه باید به طور مکرر و به مقدار کم باشد. هر چه قدر بوته های درون گلدان بيشتر باشد، مقدار بيشتری آب لازم دارد. حال اگر خاک اطراف ريشه خشک شد، بوته هایی را که از بين رفته اند، از بقيه جدا می کنيم و بعد گلدان را در يک ظرف پر از آب می گذاريم.
اين گياه در محل های آفتابگير و هم در زير سايه درختان می تواند رشد کند. هوای گرم و مرطوب را می پسندد، بوته های حنايی که دارای ريشه های زياد و سفيد باشند نمونه های بهتری هستند و رشد بيشتری خواهند داشت. جهت پرپشت شدن گياه می توان جوانه های انتهايی را قطع کرد تا جوانه های جانبی فرصت رشد پيدا کرده و گياه پرپشت شود
روش های تکثیر گل حنا
از قلمه و بذر می توان برای تكثير اين گياه استفاده كرد. برای گرفتن بذر اين گياه صبر كنيد تا كپسول های موجود بر روی گياه ، تغيير رنگ بدهند. سپس آنها را از گياه جدا كنيد. براي بيرون آوردن بذرها نيز فقط كافی است كه كپسول ها را كمی فشار دهيد تا بذرها بيرون بيايد. البته باید دست خود را درون كيسه پلاستيكی نگهداريد تا از پرت شدن و پراكنده شدن بذرها جلوگيری شود. براي كاشت بذر از بستری سبك كه به خوبی رطوبت را نگه مي دارد، همانند مخلوط كوكوپيت + پرلايت و يا خاك برگ + شن و يا هر تركيب ديگری كه سبك است استفاده کنید. ابتدا بستر كاشت را به خوبی مرطوب كرده و بذرها را بر روی سطح بستر خاك پخش كنيد. ۲ روز روی بذرها را نپوشانيد و بعد از دو روز لايه بسيار نازكی از خاك را بر روی بذرها قرار دهيد . دو روز اول برای نور ديدن بذرها و شكستن خواب آنان است (از نور مستقيم آفتاب پرهيز كنيد). نور محيط كافی است. اما بعدا بذرها به محيطی تاريك براي جوانه زنی نياز دارند.
اگر ميزان خاكی كه بر روی بذرها می ريزيد زياد باشد و يا به بيان ديگر بذرها در خاك مدفون شوند يا به خوبی جوانه نمی زنند و يا گياهچه هايی ضعيف توليد می كنند. برخی از پرورش دهندگان بر روی ظرف محتوی بذرها، لايه آلومنييمی می كشند تا محيط كاملا تاريك شود. البته در طی اين مدت بايد بذرها را آبیاری کرد و بهتر است كه به منظور جلوگيری از جابجا شدن بذرها در زمان آبياری، از غبارپاشی آب به شكل روزانه بر روی بذرها استفاده كرد و بعد از جوانه زدن بذرها روش معمول آبياری را استفاده كرد. دمای مورد نياز جوانه زنی بذرها ۲۳-۲۱ درجه است و جوانه زنی ۲۱-۱۴ روز طول می كشد. بعد از جوانه زنی بذرها می توان كاغذ آلومينيم را برداشت .
می توانید از ساقه های گياه قلمه های ۱۰-۷ سانتی تهيه كنید. برش را از زير ناحيه ای كه برگ وجود دارد بزنيد. تمامی برگ ها بجز دو برگ بالايی را حذف كنيد. قلمه را در بستری سبك همانند مخلوط خاك برگ+ كوكوپيت بكاريد. بسياری از قلمه ها حتی در آب نيز ريشه می دهند. ظرف حاوی قلمه ها را در مكانی به دور از نور مستقيم آفتاب و دمای ۲۱ درجه قرار دهيد و برای حفظ رطوبت بيشتر و كمك به ريشه زايی يك كيسه پلاستيكی شفاف را بر روی آنها بکشید.
از آفات معمول اين گياه می توان به شته، مگس سفيد، كنه تارعنكبوتی و تريپس اشاره كرد. وجود اين آفات منجر به كاهش رشد گياه، عدم گلدهی، زردی و ريزش برگسار می شود.
کنه ها از دیگر آفات گل حنا هستند. در زمانی که کنه ها تازه حمله کرده اند، به دلیل تغذیه از کلروپلاست ها، لکه های نقطه ای روی برگ ها مشاهده می شود و در صورت از بین نبردن کنه ها، برگ:ها کم کم کوچک و زرد شده و می ریزند. این حملات از نوک ساقه و جوانه های جدید شروع می شود.برای از بین بردن کنه ها از کنه کش ها به تنهایی یا مخلوط با سموم سیستمیک استفاده می شود.
دیگر آفت مهم گل حنا شپشک ها هستند که در انتهای دمبرگ و زاویه بین دمبرگ و ساقه مستقر می شوند و از گیاه تغذیه می کنند. پوره ها در گیاهان آلوده به سادگی در تمام قسمت های گیاه به صورت دانه های بسیار ریز سفید و شیری قابل مشاهده هستند که بعد از بلوغ بیشتر در انتهای دمبرگ و نوک ساقه ها قرار می گیرند و پاهای خود را از دست می دهند. شپشک ها به دلیل ایجاد سپر مومی در اطراف خود مانع از نفوذ سموم غیر روغن می شوند. بهترین زمان مبارزه ، هنگام خروج شپشک ها از تخم و توسط سموم تماسی و سیستمیک می باشد.
از مهمترين بيماری های اين گياه نيز می توان به سفيدك پودری گل حنا اشاره كرد كه در پشت برگ ها پوششی سفيد رنگ تشكيل می شود و برگ ها به سمت پايين خم مس شده، زرد می شوند و گياه كوتاه قامت باقي می ماند. باید هر چند وقت يكبار پشت برگ ها را بررسی كنيد. گياه آلوده را سريعا جدا كرده از بين ببريد. از آن خاك مجددا برای كاشت گل حنا استفاده نكنيد. بیماری لكه برگی قارچی موجب بروز لكه هايی تيره رنگ بر روی برگ ها می شود و به دليل آبياری بيش از اندازه و رطوبت ماندگار بر روی برگ ها شيوع مي يابد.
بلايت بوترتیس Botrytis Blight بیماری قارچی دیگریست که در آن، علاوه بر گل ها برگ های گياه نیز تحت تاثير قرار می گیرد.
برگ های گياه در اثر اين بيماری ممكن است رنگين و حتی زيبا به نظر برسند، اما يك بيماری است و بايد با قارچ كش مناسب درمان شود.
