نامهای متداول: انگور فرنگی، زیتون پاییزه (و شاید به اشتباه انگور شمالی، انگور ژاپنی، انگور خارجی نیز نامیده می شود)

نام انگلیسی: Japanese silverberry, umbellata oleaster, autumn olive autumn elaeagnus or spreading oleaster

نام علمی: Elaeagnus umbellata

خانواده: سنجدیان  (Elaeagnaceae)

رنگ گل: گل های سفید مایل به سبز. گل‌های این گیاه بسیار معطر بوده و شیره زیادی دارند که به همین دلیل مورد علاقه زنبورها و حشرات گرده افشان قرار می‌گیرند.

شکل گل: گلهای آن از محور خوشه ها آویزان شده و بعدا به میوه انگور فرنگی تبدیل می شوند.

میوه: میوه انگور فرنگی، خوراکی و لذیذ و شفاف قرمز روشن در 5–8میلیمتر قطر، با تعداد زیاد در هر خوشه است. میوه خوشمزه آن واقعا طعم دلچسبی دارد، میوه های کوچک و کال در ابتدا به رنگ زرد هستند و در زمان رسیدن به رنگ قرمز با خال خال نقره ای یا قهوه ای تغییر رنگ می دهند. مزه آنها ترش مزه و داانه دار هستند.  فصل رسیدن میوه انگور خارجی ماه‌های شهریور تا آبان می‌باشد.

اندازه حداکثر: طول آن به چهار متر می رسد.

فصل گلدهی: در بین ماه‌های اردیبهشت و خرداد انجام می‌‎گیرد و گل های سفید مایل به سبز از محور خوشه ها آویزان شده ظاهر میشود.

برگ: برگ های آن معطر و رنگ سبز زیتونی هستند. بر روی شاخه های بلند گیاه به صورت یک درمیان جفت یا خوشه بیرون می آیند. برگ هایی بسیار شبه به سنجد دارد.

خاستگاه و موطن گیاه: از گونه های بومی شرق آسیا و دامنه از هیمالیا به سمت شرق به ژاپن است.

توضیحات در مورد گیاه و شرایط نگهداری آن:

می‌توانید میوه و دانه‌ی این گیاه را  بجوید و بخورید. میوه‌ این گیاه هم به صورت خام و هم به صورت پخته مصرف می‌شود. میوه‌ی این گیاه ترش و آبدار است که مصرف آن در حالت خام خوشمزه بوده و همچنین می‌توانید از آن مربا و کمپوت درست کرده و میل نمایید. اگر بخواهید میوه را به صورت خام مصرف کنید، باید بگذارید به طور کامل برسد و در غیر این صورت طعم گس همانند خرمالو خواهد داشت.

میوه  انگور فرنگی دارای 8.3 درصد شکر، 4.5 درصد پروتئین و 1 درصد کربن می‌باشد. در هر 100 گرم از این میوه، 12 میلی‌گرم ویتامین C وجود دارد. درختان بالغ 4 متری در محیط طبیعی حدود 50 تا 150 کیلو گرم میوه را در 2 الی 3 برداشت می‌دهند. میوه‌ی چیده‌ شده به مدت 15 روز در دمای اتاق نگه داشته می‌شود. می‌توانید دانه و میوه را با هم بخورید، اما ساختار دانه به گونه‌ای است که در داخل آن فیبرهایی مشاهده می‌شود.

گل‌های انگور فرنگی هرمافرودیت هستند (یعنی هم اندام نر و هم اندام ماده  را با هم دارند) و توسط زنبور عسل گرده‌افشانی می‌شوند.

 دارای کاروتنوئید و لیکوپن زیاد و 7-17 برابر بیشتر از گوجه فرنگی است.

حتی در خاک های ضعیف و نامناسب رشد خوبی دارد و با جذب نیتروژن هوا به افزایش ذخیره ازت خاک کمک بسیاری میکند.

خاک مناسب:

در خاک‌های مختلف قادر به رشد می باشد اما همانند اکثر گیاهان خاک‌های زهکشی شده و قوی را دوست دارد اگرچه خیلی به خاک‌های گچی کم‌عمق علاقه ندارد و در خاک‌های ضعیف نیز رشد می کند. خاک از نظر pH می‌تواند در محدوده‌ی اسیدی، خنثی یا بازی باشد.

روشهای ازدیاد و تکثیر:

تکثیر با بذر:  به علت طولانی بودن مدت رشد متداول نیست اما  برای کاشت بذر بهتر است این دانه در زمان رسیدن و ابتدای فصل پاییز کاشته شود. جوانه ‌زنی آن در انتهای زمستان یا ابتدای بهار رخ می‌دهد، اگرچه ممکن است که 18 ماه نیز طول بکشد. اگر دانه از قبل ذخیره شده باشد، جوانه ‌زدن آن زمان بیشتری طول می‌کشد. دانه معمولاً به صورت ناگهانی و به خوبی جوانه می‌زند. با بزرگ ‌شدن بوته‌ها و رسیدنشان به ارتفاع 15 سانتی‌متر، آن‌ها را به گلدان‌های جداگانه منتقل  و مانند یک گیاه مستقل با آن رفتار کنید.

تکثیر با قلمه: تکثیر با قلمه آن از طریق تهیه قلمه‌های خشبی و نیمه خشبی انجام می‌گیرد. برای این منظور در شهریور ماه می‌توان قلمه‌هایی به طول ۲۰-۱۵ سانتی‌متر تهیه کرد و در بستر گلخانه ریشه‌دار نمود. قلمه بهترین روش ازدیاد انگور فرنگی است.

خوابانیدن شاخه: متداول نیست.

 پیوند زدن: متداول نیست.

نیاز های نوری:

موقعیتی آفتاب‌گیر را ترجیح می‌دهد. زیتون پاییزه نمی‌تواند در سایه کامل رشد کند.

دما و آب و هوای ایده آل:

در مقابل خشک‌ سالی و سرما مقاومت می‌کند و می‌تواند دمای 40- درجه‌ی سلسیوس را نیز به خوبی تحمل کند.

کاربردها زینتی و صنعتی:

این گیاه می‌تواند مانع موفقی  در برابر باد (حتی در مناطقی که در نزدیک دریا قرار دارند و بادخیز هستند) ایجاد کند. با توجه به عرض و ارتفاع این گیاهان از آن‌ها برای مقابله با وزش باد وو به عنوان یک باد شکن استفاده می‌شود. با استفاده از این گیاه نوعی پرچین گیاهی در اطراف باغ ساخته می‌‎شود که منجر به غنی‌شدن خاک و تغذیه‌ گیاهان مجاور نیز می‌گردد. از چوب آن نیز به عنوان یک سوخت خوب بهره گرفته می‌شود.

خواص دارویی و درمانی:

قبل از مصرف این گیاه به عنوان دارو، از یک فرد متخصص مشورت بگیرید.

گل‌های این گیاه برای رفع اسهال، بیماری‌های قلبی مفید بوده و می‌توانند نقش محرک را ایفا کنند. دانه‌های زیتون پاییزه نیز می‌توانند به عنوان محرک در درمان سرفه استفاده شوند.

روغن دانه‌های این گیاه برای درمان عفونت‌های ریوی استفاده می‌شود. میوه‌ بسیاری از گونه‌های این گیاه دارای منابع غنی ویتامین و مواد معدنی هستند که در میان آن‌ها می‌توان به ویتامین A، C و E، فلاونوئید و سایر ترکیبات فعال از نظر زیستی اشاره کرد. همچنین منابعی غنی از اسیدهای چرب در میوه‌ی این گیاه یافت می‌شود که در کمتر میوه‌ ای مشاهده می‌شوند. بررسی شده که این میوه می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را کاهش داده و در روند رشد سلول‌های سرطانی اختلال ایجاد کند.

طریقه مصرف:

این گونه دارای رابطه‌ همزیستی خوبی با برخی از باکتری‌های خاص خاک می‌باشد. این باکتری‌ها نوع خاصی از ندول‌ ها روی ریشه ایجاد می‌کنند که برای تبدیل نیتروژن به آمونیاک در اتمسفر به کار می‌روند. این آمونیاک می‌تواند توسط همین گیاه و سایر گیاهان اطراف مورد استفاده قرار گیرد.

اگر زیتون پاییزه در باغ کاشته شود می‌تواند در محصول‌دهی سایر درختان نیز مفید واقع شود و میزان میوه‌ دهی آن‌ها را 10 درصد بیشتر کند.

متاسفانه از این گیاه در کشور ما استفاده صنعتی و دارویی انجام نگرفته و این اما جای تحقیقات بسیاری دارد.

کود دهی:

زیتون پاییزه خاکی با کوددهی متوسط را ترجیح می‌دهد، اما در خاک‌های ضعیف و خشک نیز رشد می‌کند. اما در کل گیاه کم توقعی است.

هرس:

با توجه به محصول دهی زیاد و قدرت جوانه زنی بالای این گیاه هرس سالیانه شاخه های طویل لازم است. هرس باعث جلوگیری از سکستن شاخه های بلند زیر بار محصول می شود و بایستی شاخه هایی که طول زیادی دارند را برای آرایش و جلوگیری از بی نظمی در زمستان حذف نمود.

آبیاری:

خاک خشک و مرطوب را تحمل می کند و در برابر خشکی مقاوم است و به میزان آبیاری چندان حساس نیست.

آفات و بیماریها و عوارض:

سرماهای دیررس بهاره به گلهای این گیاه آسیب می‌رساند.

کنترل بیماری‌ها بویژه سفیدک ضروری است.

انواع  گونه ها:

 انگور فرنگی گونه‌هایی با نام‌ های مختلف دارد. دو گونه‌ Cardinal و Red Wing میوه هایجالبی می‌دهند که البته بیشتر  جنبه تزئینی دارند و خوش‌خوراک نیستند. گونه انگور جازبو Jazbo گونه‌ دیگری است که خوراکی بوده و هنگامی که برسد، از درخت جدا شده و می‌افتد  و این امر برای مکانهایی که کاشت آن به علتی غیر از برداشت محصول انجام می شود، یک مزیت محسوب میگردد.