نام فارسی : اقاقیا، آکاسیا، روبینیا
نام انگلیسی : black locust
نام علمی : robinia pseudoacacia
خانواده : legominoseaeباقلاییان
نوع : درخت خزان دار
اندازه متوسط: 20 *10 متر
فرم : بیضی
بافت : نرم
رنگ برگ ها : سبز
فصل گلدهی : بهار
رنگ گل ها : سفید با سایه صورتی
کاربرد : تاکیدی ، زمینه ، سایه انداز ، کنار خیابان ، کنترل کننده ، فرسایش خاک
لغت اقاقیا که ظاهرا از Acacia فرانسوى گرفته شده در فارسى مورد استعمال متفاوتى با عربى و با لاتین آن دارد. از نظر علمى اصولا آکاسیا به گونههاى مختلف درخت یا درختچههایى گفته مىشود که در سنگال و صحراى غربى و مناطق استوایى افریقا و همچنین در جنوب ایران مىروید و به فارسى به آنها اکاسیاى عربى مىگویند و از آن ها صمغ عربى گرفته مىشود. در کتب طب سنتى لغت اقاقیا براى عصاره غلاف سبز دانههاى اکاسیاى عربى به کار برده مىشود.
یکی از درختان مقاوم به شرایط محیطی نامساعد از قبیل خاک های ضعیف و هوای خشک است. برگ ها مرکب و تاج درخت در سطح زمین سایه افتاد ایجاد می کند. درختی است مناسب برای فضای سبز پارک ها و حاشیه خیابان ها و جنگل کاری تپه ها و اطراف نهرها.
شاخه خاردار و تنه دارای شیارهای عمیق است. گل های سفید رنگ خوشه ای ان در اردیبهشت ماه بعد از ظهور برگ ها ظاهر می شوند و با رایحه خود فضای اطراف را معطر میکنند. عیب این درخت خارهای ان و پاجوش های تولیدی می باشد. یکی از ارقام معروف اقاقیا frisia می باشد. این رقم دارای برگ های سبز طلایی است ارتفاع رشد آن کمتر از اقاقیای معمولی و در حدود 8 متر است. گونه ای دیگر از اقاقیا r.hispida دارای برگ های درشت تر و گل های سرخ معطر است.این گونه روی اقاقیای معمولی پیوند زده می وشد و به نام اقاقیای سرخ معروف است . اقاقیای چتری نیز با برگ های سبز طلایی و تاج توپی که روی اقاقیا معمولی پیوند زده می وشد.
ازدیاد و تکثیر اقاقیا:
روش معمول ازدیاد بذری است.در این روش بهتر است بذرها به مدت حدود یک ساعت در اسید سولفوریک غلیظ قرار داده شود و بعد از شستشوی کامل با اب کاشته شوند. به جای اسید می توان بذرها را ابتدا با آب داغ تیمار کرد و سپس اجازه داد به مدت 24 ساعت در داخال آب بمانند.تکثیر از طریق قلمه ریشه و پیوند زنی نیز امکان پذیر است.
در ریشه و پوست و دانه درخت اقاقیا مادهاى به نام روبین و در برگ و گل آن نیز گلوکوزیدى به نام روبىنین است که هر دو ماده سمى هستند و به همین علت در مصارف درمانى باید احتیاط شود و از مقدار مجاز خوراک آن تجاوز نشود و زیر نظر پزشک مصرف شود. در دانه اقاقیا در حدود 30 درصد مواد روغنى وجود دارد و اگر ماده تلخ و سمّى آن را جدا کنند از دانه اقاقیا آردى تهیه مىشود که مىتوان به آرد گندم براى طبخ نان اضافه نمود و نان چرب لذیذى به دست مىآید.
خواص:
از گل درخت اقاقیا و پوست و برگ آن به صورت دمکرده استفاده مىشود.
دم کرده 12 گرم برگ خشک اقاقیا در 150 گرم آب جوش اگر صبح ناشتا خورده شود براى اختلال صفرا موثر است و اگر 12 گرم گل آن را در 150 گرم آب جوش دم کنند و قبل از ناهار و شام بخورند آرامکننده، مقوى و قابض است و در عین حال رفع صفرا مىکند و لینت مىدهد.
دم کرده پوست درخت به مقدار کم آن ملیّن است واگر زیادتر مصرف شود مسهل قوى و قى آور است و اگر خیلى زیاد مصرف شود مسمومیت ایجاد مىکند.
دم کرده 20 گرم گل اقاقیا در یک لیتر آب جوش نوعى نوشابه تونیک مىشود که براى رفع کمخونى و رفع ترشحات سفید زنانگى 1 فنجان قبل از غذا مىخورند.
در چین گلهاى درخت اقاقیا را با گوشت پخته و سوپ آن را براى معالجه بیمارىهاى چشم مىنوشند.
از گل اقاقیا در تهیه محلولهاى زیبایى و براى تولید تنتور زرد رنگى براى رنگ کردن ابریشم و کاغذ و پنبه استفاده مىشود.
خواص درمانی اجزای مختلف گیاه اقاقیا
خواص درمانی گل: آرام کننده، مقوی، قابض، نرم کننده و صفرابر
برگ: ضد اسپاسم، ملین و صفرابر
پوست: مقوی و ملین ملایم . امروزه به علت دانستن ترکیبات سمی مصرف درمانی آن بسیار محدود گشته است .
موارد استعمال در پزشکی سنتی: به عنوان قابض، صفراآور، پیشاب آور، قی آور، نرم کننده پوست، ملین، میکروب کش، آرام بخش و نیرو بخش.
مقدار و دستور مصرف: : 4 – 3 گرم روزی سه بار به صورت دم کرده .
کاربردهای مهم دارویی گیاه اقاقیا؛ منبعی غنی از فیبر خوراکی
گیاه اقاقیا به دلیل آنکه حاوی 90 درصد فیبر خوراکی است منبع غنی از این ماده به حساب میآید. این نوع از فیبر که در آب حل میشود بخش مهمی از رژیم غذایی را تشکیل میدهد. همچنین به سیستم گوارشی کمک میکند تا عملکرد بهتری داشته باشد و خطر ابتلا به دیابت و بیماریهای قلبی را کاهش دهد.
تسکین دهنده بیماریهای گوارشی
فیبر میتواند در تسکین علائم یبوست و ناراحتیهای ناشی از اختلالات گوارشی از جمله سندرم روده تحریکپذیر موثر باشد. با این حال فیبر موجود در اقاقیا تنها دلیل مفید بودن این گیاه برای سیستم گوارشی نیست. شیره این گیاه به تغذیه باکتریهای مفید در رودهها کمک میکند.
عکس هایی دیگر از درختچه اقاقیا :