نامهای متداول: سنبل آبی

نام انگلیسی: water hyacinth

نام علمی: Eichhornia crassipes

خانواده: غلافیان یا پونته ‌دریائیان  (Pontederiaceae)

رنگ گل: صورتی

شکل گل: گل ها با ساقه ای مستقیم جذاب، عمدتا به رنگ صورتی رنگ با شش گلبرگ هستند. گلهای سنبل آبی بسیار شبیه  (Limnobium spongia) و ممکن است حتی با آن اشتباه گرفته شود.

میوه: هر گیاه می تواند هزاران بذر در هر سال تولید کند و این دانه ها می تواند برای بیش از 28 سال دوام داشته باشد.

اندازه حد اکثر: سنبل آبی ممکن است به اندازه 1 متر در ارتفاع  بالاتر از سطح آب رشد یابد.

فصل گلدهی:

برگ: برگهای پهن، ضخیم، براق، تخم مرغی دارد. برگ 10-20 سانتی متر به صورت شناور بالاتر از سطح آب قرار دارند.

خاستگاه و موطن گیاه: گیاه بومی آبزی حوضه آمازون

توضیحات در مورد گیاه و شرایط نگهداری آن:
سنبل آبی یک گیاه شناور آزاد چند ساله آبزی (hydrophyte) بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری  امریکای جنوبی است.  ساقه های  آن بلند، اسفنجی و شیره دار است. ریشه ها بنفش، سیاه و سفید هستند.

یکی از سریع ترین گیاهان در حال رشد شناخته شده است. در برخی مناطق آسیای جنوب شرقی سنبل آبی به رشد تا 2 تا 5 متر در روز یافت شده است.  در برخی مناطق جنوب شرق آسیا  نرخ رشد سنبل آبی به گونه ای است که جمعیت آن  در دو هفته به دو برابر افزایش یافته است.

در محدوده بومی خود این گل ها توسط زنبور عسل گرده افشانی میشوند.  درسنبل سه واژک، متوسط ​​کوتاه و بلند وجود دارد.

زیستگاه و محیط زیست:

محدوده زیستگاه آن را از بیابان های گرمسیری تا بیابانهای معتدل نیمه گرمسیری و یا گرم تا جنگل های بارانی مناطق مختلف دنیا گسترده شده است.

تحمل دمای سنبل آب به شرح زیر است:

حداقل درجه حرارت رشد آن 12 درجه سانتی گراد (54 درجه فارنهایت) است.

 درجه حرارت مطلوب رشد آن 25-30 درجه سانتی گراد (77-86 درجه فارنهایت) است.

 حداکثر درجه حرارت رشد آن 33-35 درجه سانتی گراد (92-95 درجه فارنهایت) است

تحمل pH آن است که در  محدوده 5.0-7.5 برآورد شده است و آب با دمای کمتر از 35 درجه سانتیگراد را معمولا تحمل نمی کند و در این شرایط برگ ها در اثر سرما و آب نمک از بین میروند.

 ویژگی دومی که مورد استفاده برای از بین بردن سنبل آبی است این است که زمانی که شوری متوسط ​​آب بیش از 15٪ است برگها رشد نمیکنند و نشانه های کلروز و epinasty در خود نشان داده و در نهایت از بین می روند.

باکتری ازتوباکتر Azotobacter chroococcum ، یک باکتری تثبیت کننده نیتروژن است، احتمالا در اطراف پایگاه های دمبرگ متمرکز می شود اما باکتری نیتروژن را حل نمی کند تا اینکه گیاه  از کمبود شدید نیتروژن از بین برود. [6]
 

گونه های مهاجم

سنبل آبی به طور گسترده در شمال امریکا، اروپا، آسیا، استرالیا، آفریقا و نیوزیلند گسترش یافته است. در بسیاری از مناطق یه یکی از گونه های مهم و خطرناک تهاجمی تبدیل شده است به طوریکه در نیوزیلند قانون منع خرید و فروش آن وجود دارد. در مناطقی مانند لوئیزیانا، کرالا در هند، تونله ساپ در کامبوج و دریاچه ویکتوریا به یک آفت جدی  تبدیل شده است.

سنبل آبی هنگامی که کنترل نشود، دریاچه ها و برکه ها را به طور کامل پوشش میدهد. بدینصورت به طور چشمگیری جریان آب را کاهش میدهد و از رسیدن نفوذ اشعه نور خورشید به گیاهان آبزی بومی رامیگیرد و با کاهش میزان اکسیژن آب باعث از بین رفتن آبزیان و لاکپشت ها میگردد.

 این گیاهان نیز زیستگاه اصلی برای پشه های ناقل بیماری و یک گونه از حلزون شناخته شده است که میزبان یک کرم پهن انگلی است و بیماری Schistosomiasis (تب حلزون) را ایجاد کنید.

کنترل
سه روش  برای کنترل گسترش سنبل آبی استفاده می شود معمولا برای مقابله با تهدید هجوم سنبل روشهای فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و کنترلی استفاده می شود.

کنترل و ممنوعیت ها

در ماه اوت، 2016 اتحادیه اروپا  فروش سنبل آبی را دراین  انحادیه ممنوع کرد.
کنترل شیمیایی
کنترل شیمیایی سنبل به دلیل اثرات طولانی مدت آن بر محیط زیست و سلامت انسان  زیاد مناسب نیست. استفاده از علف کش نیاز به تایید دقیق از سازمان های مختلف دارد.  استفاده از علف کش های شیمیایی تنها در مورد رشد شدید سنبل آبی استفاده می شود. با این حال، موفق ترین  روش استفاده از علف کش است که برای مناطق کوچک آلوده سنبل آبی استفاده می شود  عدم استفاده از علف کش در سطح وسیع برای کنترل سنبل آبی به این دلیل است که در مناطق بزرگتر، قطعات بزرگ از سنبل آبی به احتمال زیاد میتوانند به صورت قطعات کوچکتر در آمده و دوباره رشد و گسترش یابند.

 علاوه بر این، استفاده ا ز علف کش مقرون به صرفه تر و کم زحمت تر از کنترل مکانیکی است با این حال، می تواند به اثرات زیست محیطی جبران ناپذیری منجر شود چون این سم می تواند به سیستم آب  زیرزمینی نفوذ کرده و می تواند نه تنها چرخه آب در یک اکوسیستم را تحت تاثیر قرار دهد بلکه تاثیر منفی روی سیستم محلی آب و سلامت انسان داشته باشد

 همچنین قابل توجه است که استفاده از علف کش ها تنها بر روی سنبل تاثیر نمیگدارد و گونه کیستون و موجودات حیاتی مانند ریز جلبک می تواند از سموم  علف کش هلاک شوند. تنظیم شیمیایی سنبل آب را می توان با استفاده از علف کش های معمول مانند 2،4-D، علفکش و دیکووات انجام می شود. علف کش ها بر روی برگ گل سنبل آب اسپری و منجر به تغییرات مستقیمی در فیزیولوژی آنها می شود. استفاده از علف کش شناخته شده به عنوان 2،4-D منجر به مرگ سنبل از طریق مهار رشد سلول از بافت جدید و آپوپتوز سلولی میشود. علف کش شناخته شده به عنوان دیکووات نمک برمید مایع که به سرعت می تواند در برگهای گل سنبل آبی نفوذ کرده و منجر به عدم فعالیت فوری سلول های گیاهی و فرآیندهای سلولی شود.  برای علف کش گلیفوسیت سمیت کم تری نسبت به علف کش های دیگر دارد و  باعث نابودب لایه سنبل آبی درحدود سه هفته می شود. علائم  این علف کش پس از استفاده بر روی گیاه عبارتند از پژمردگی گیاهان و یک تغییر رنگ برگها به زرد که در نهایت منجر به فروپاشی گیاه منتهی میگردد.
کنترل فیزیکی

حذف مکانیکی به عنوان بهترین راه حل کوتاه مدت برای تکثیر از گیاه محسوب می شود.
کنترل فیزیکی است  توسط ماشین آلات زمینی مانند جرثقیل سطل و یا با ماشین آلات شناور مخصوص انجام میگسرد که مانند بیل مکانیکی میتوانند بافت و لایه ایجاد شده توسط سنبل آبی را پاره کرده و آنها را جمع آوی نمایند.

در یک پروژه در دریاچه ویکتوریا در آفریقا بخش های مختلف تجهیزات مخصوص به ریز ریز کردن، جمع آوری، و دور ریزی بیش از 1500 هکتار از سنبل آبی در یک دوره 12 ماهه اقدام میکنند. با این حال این کار پر هزینه و نیاز به استفاده از هر وسایل نقلیه آبی و زمینی دارد. این پروژه هزینه سالانه از 6 میلیون تا 20 میلیون دلار داشته و تنها به عنوان یک راه حل کوتاه مدت برای یک مشکل طولانی مدت است.

عیب دیگر برداشت مکانیکی آن است که می تواند به تکه تکه شدن بیشتر سنبل آب منجر شود و قطعاتی از سنبل آبی که در آب باقی مانده به راحتی می توانید  به روش غیر جنسی تولید مثل و باعث آلودگی دوباره گردد.

عمل برداشت مکانیکی است در هجوم در مقیاس بزرگ از سنبل آبی موثر نیست، زیرا این گونه های مهاجم آبزی بسیار سریع تر از آن می تواند حذف شود رشد می کند و این روند بسیار زمانبر است.

کنترل بیولوژیکی

عنوان حذف شیمیایی و مکانیکی اغلب بیش از حد گران و بی اثر است از این رو تحقیقات در زمینه عوامل کنترل بیولوژیکی برای مقابله با آب سنبل در 1970 آغاز شد. تحقیقات وزارت کشاورزی ایالات متحده  بر روی سه گونه از سوسک شناخته شده برای تغذیه سنبل آبی ، Neochetina bruchi، N. eichhorniae  و سنبل خوار Sameodes albiguttalis.  گونه سرخرطومی در ایالات ساحلی، از جمله لوئیزیانا، تگزاس و فلوریدا، که در آن هزاران جریب آلودگی از سنبل آبی وجود دارد انجام گردید. یک دهه بعد در 1980مشخص شد که در لایه سنبل آبی به اندازه 33٪ کاهش داشته است.

با این حال، به دلیل چرخه زندگی کوتاه سرخرطومی که تنها نود روز است،محدودیت هایی در اینگونه مبارزه بیولوژیکی برای سرکوب کامل سنبل وجود داشته است. این سرخرطومی با خوردن بافت، که منجر به از دست دادن خاصیت شناوری برای گیاه میشود در نهایت موجب غرق شدن گیاه می گردد. اگر چه  شواهدی از رسیدن به موفقیتهایی محدود در استفاده از سرخرطومی، از آن زمان در بیش از 20 کشور دیگر منتشر شده است با این حال، روش کنترل  با کنترل ورود مواد مغذی بیش از حد و پیشگیری از گسترش این گونه  به عنوان موثرترین روش باقی مانده است.

خاک مناسب:

گیاه آبزی است و در خاکهای باتلاقی مغذی نیز رشد میکند.

روشهای ازدیاد و تکثیر:

جنسی و غیر جنسی

از طریق بذر و تقسیم قابل تکثیر است و قدرت بالایی در تکثیر دارد به گونه ای که یک گونه مهاجم شناخته شده و خطرناک میباشد.

دما و آب و هوای ایده آل:

بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری  امریکای جنوبی است پس شرایط ایده آل برای آن چنین آب و هوایی است و شوری پایین آب هم برای آن مناسب خواهد بود.

کاربردها:

 تولید بیوانرژی
از آنجا که از نرخ بسیار بالا از رشد برخوردار است، یک منبع عالی از زیست توده است. یک هکتار از سطح آن در بیش از 70،000 M3 بیوگاز تولید میکند. با توجه به تحقیقات یک کیلوگرم ماده خشک سنبل آبی می تواند 370 لیتر بیوگاز  تولید نماید.

محصولات جانبی حاصل از آب و کود می تواند هر دو استفاده می شده و برای آبیاری زمین های زراعی  نزدیکی مورد استفاده قرار گیرد.
گیاه پالایی، تصفیه فاضلاب
در مهار رشد ریشه pigra Mimosa گل ابریشم تحقیقات موفقی بر روی سنبل آبی انجام شده است.
سایر کاربردها
در شرق آفریقا، سنبل آب از دریاچه ویکتوریا استفاده به عنوان خوراک دام و کود آلی استفاده می شود و هر چند مطالعه سنبل آب  برای استفاده بسیار محدود برای تولید کاغذ انجام شده با این وجود از آنها برای تولید کاغذ در یک مقیاس کوچک استفاده می شود.
 

خواص دارویی و درمانی:

در Kedah مالزی، گل ها برای درمانی پوست اسب از bioherbicidal که گون های "تونیک" است استفاده می شود.

طریقه مصرف:

ریشه های سنبل آبی به طور طبیعی جذب آلاینده ها، از جمله سرب، جیوه و استرانسیوم-90، و همچنین برخی از ترکیبات آلی که گفته می شود سرطان زا هستند باشد. سنبل آب را می توان برای تصفیه فاضلاب کشت.
درجاوه گاهی اوقات طبخ و خوردن قطعات سبز و گل سنبل آبی متداول شده است.

در ایران:

سنبل آبی گیاه بومی آبزی حوضه آمازون است، و معمولا با گونه های مهاجم بسیار مشکل ساز در خارج از محدوده بومی آن میدانند. این گیاه در دو سال گذشته وارد تالابهای استان گیلان خصوصا تالاب بین المللی انزلی، تالاب عینک رشت و چند آب بند شهرستان شفت گردیده است. یک گونه غیر بومی است و گسترش سریع آن و پوشش کامل سطح آب موجب بروز مشکلات عدیده زیست محیطی خصوصا کاهش تنوع زیستی و مرگ تدریجی تالابها را فراهم مینماید. بنابراین باید در یک اقدام علمی و اجرایی نسبت به معدوم سازی این گونه اقدام گردد.

منبع : ویکی پدیا