تعاریف و تقسیم بندی فضاهای سبز

عبارت «فضای سبز»، كمتر از نیم قرن است كه در فرهنگ و ادبیات شهرسازی جهان، از جایگاه خاصی برخوردار شده است. ایـن عبارت، معانی و مفاهیم متعدد و وسیعی را در بر میگیرد. «مهندسین مشاور عمران»، تعریف پیشنهادی زیـر را از فـضای سـبز ارایـه داده است:

« فضای سبز شهری، بخشی از فضاهای باز شهری است كـه عرصـه هـای طبیعـی یـا مـصنوعی آن، تحـت اسـتقرار درختـان، درختچه ها، گلها، چمن ها و سایر گیاهانی است كه براساس نظارت و مدیریت انسان، با در نظر گرفتن ضوابط، قوانین و تخصصهای مرتبط به آن، برای بهبود شرایط زیستی، زیستگاهی و رفاهی شهروندان و مراكز جمعیتی غیر روستایی، حفظ، نگهداری و یـا احـداث میشوند ».

البته، هنگامی كه فضای سبز در كالبد و ساختار شهری قرار میگیرد، به بخشی از سلسله مراتب حاكم بر زندگی شهری گـرایش پیدا میكند و به مقیاسهای متفاوتی در سطح شهر تقسیم میشود كه هركدام میتوانند براساس نیازها و شـرایط اسـتفاده كننـدگان آن، ضوابط و معیارهای جداگانهای داشته باشند.

فضاهای سبز، به دو دسته پهنه ای و خطی تقسیم میشوند: فضاهای سبز پهن های، فضاهایی هستند كه در نقشههای شهر نیـز، به عنوان لكه های سبز دیده میشوند و فضاهای سبز خطی، به فضاهایی اطلاق میشوند كه متناسب با هویت ظرفیت جابه جا شدگی شهرها و گذرگاهها مورد توجه قرار میگیرند؛ به طوری كه ممكن است در نقشه های شهری نیز، هم دیده نشوند؛ هرچند نقش بـسیار مهمی را در كنترل مسایل زیست محیطی و كالبدی شهر بر عهده دارند. از آنجا كه كلیه فضاهای سبز خطی، در مالكیـت عمـوم مردم قرار دارند، بنابراین، تقسیم بندی براساس مالكیت، فقط در مورد فضاهای سبز پهنه ای اعمال میشود. اماكنی مانند پاركهـا كـه منطبق بر فضاهای سبزعمومی به شمار می آیند، از لحاظ عملكرد، هویت و مقیاس، در دسته بندیهای دیگری قرار میگیرند. قبـل از

بیان تعاریف اجزاء فضای سبز، این اجزاء به صورت زیر، طبقه بندی میشوند.

فضاهای سبز پهنه ای

فضاهای سبز پهنه ای، شامل باغها و پاركها هستند. باغ و پارك، هم اصل و هم ریشهاند و مانند دیگر فعالیـتهـای مبتنـی بـر خلاقیت انسانی ، وابسته به ارزشهای زیباشناسی، اجتماعی و فرهنگی مردم است. در طراحی پاركها و باغهـا، نمـیتـوان مـسایلی

مانند: زمان فراغت و كار، پیشینه تاریخی مردم، شرایط زیست محیطی اكنون و انواع آلودگیها را نادیده انگاشت.

پاركها

پارك، عبارت است از فضای سبز طراحی شدهای كه در مالكیت عموم قرار دارد و جزیی از فضاهای شهری محسوب میشود. این فضاها توسط گیاهان و درختان پوشیده شده و براساس نظارت و مدیریت انسان، حفظ و نگهداری یا احداث میشوند.

طبقه بندی پاركها براساس هویت

پاركها براساس هویتشان، به پاركهای جنگلی و پاركهای شهری تقسیم بندی میشوند.

• پارك جنگلی

پاركی است كه درختان، نقش بیشتر و مهمتری نسبت به دیگر عناصر به كار گرفته در طراحـی آن دارنـد. و بـرای احـداث ایـن پاركها از اصول جنگلداری پیروی میشود و هویت كلی آنها طبیعی است.

• پارك انسان ساخت

پاركی است كه با بهكارگیری روشهای مهندسی و تحت مدیریت انسان، به منظور ایجاد نمونههایی از طبیعـت در درون شـهرها ایجاد میشوند.

طبقه بندی پاركها براساس اهمیت، مقیاس و حوزه ی نفوذ برای پاركها طبقه بندی دیگری نیز، براساس اهمیت مقیاس و حوزهی نفوذ آنها ارایه شده است. بر ایـن اسـاس، پـاركهـا بـه پاركبین المللی، پارك ملی و پارك شهری تقسیم بندی میشوند كه اینگونه نیز، به تعریف در میآیند:

• پارك بین المللی

اینگونه پاركها دارای عناصر داخلی ویژهای هستند كه حفاظت از آنها، از اهمیت و ارزش بینالمللی برخوردار است، به طـوری كه این مهم، از مرزهای یك كشور فراتر میرود.

• پارك ملی

اینگونه پاركها بخشی از سرزمین ملی به حساب می آیند كه از لحاظ برخورداری از عناصر طبیعی و مناظر غنی، حایز اهمیت در سطح كشور است و نگهداری و حفاظت از آنها از جنبه های متفاوت جانورشناسـی، گیـاهشناسـی، آثـار تـاریخی و یادبودهـای مهـم توجهات زیاد و فزون از اندازهای میطلبد. همچنین، این پاركها مورد توجه مردم در سراسر كشور قرار دارند. پاركهای ملی، خود نیز

دارای انواع گوناگونی به شرح زیر هستند:

پاركهای ملی یادبود-

این پاركها به منظور بزرگداشت یك شخصیت یا یك واقعه تاریخی، تاسیس و نامگذاری میشوند.

-پاركهای ملی آثار تاریخی- این پاركها برای حفاظت و بهـره وری از آثـار تـاریخی و اسـتفاده بازدیدكننـدگان احـداث و نگهداری میشوند این آثار، ممكن است ساخته دست انسان یا از محصول تاریخ طبیعی باشند.

- پاركهای ملی نظامی-

این پاركها مربوط به میادین تمرین و آموزشهای نظامی، مانورها و انبار تسلیحات هستند كه حتـی در صورت مورد استفاده قرار نگرفتن، لازم است به وظایف خود، به عنوان پارك ملی ادامه دهند.

- پاركهای ملی ذخایر-

این پاركها به منظور حفظ ذخایر ژنتیكی، اكوسیستمها و گونـههـای نـادر و مهـم زیـستی تاسـیس میشوند و تحت بهانه ای، هرگز نباید در محدوده های آن، دخل و تصرف كرد، مانند: پارك ملی گلستان.

نكته ی قابل توجه در مورد پاركهای بین المللی و پاركهای ملی، این كه، ممكن است این پاركها در محدودهی خارج شـهر از قرار گیرند. البته در برخی موارد، به علت گسترش شهرها، این پاركها در مجاورت یا در درون شهر قرار میگیرند كه در آن صـورت، نقش بسزایی را در تامین و عرضهی تفرجگاه برای مردم شهر ایفا میكنند، مانند: پارك خجیر و سرخه حصار كـه در مجـاورت شـهر تهران جای گرفتهاند یا پارك ملی بمو كه در مجاورت شهر شیراز است.

• پارك شهری

به پاركهایی كه در حوزه یك شهر واقع شده اند پارك شهری گفته میشود. پاركهای شهری، براساس مقیاس و حوزه نفـوذ، به پارك همسایگی، پارك محلهای، پارك ناحیه ای، پارك منطقه ای و پارك شهری تقسیم میشوند.

- پارك همسایگی-

پارك همسایگی، وسعتی كمتر از 5000 مترمربع دارد و شعاع نفوذ آن، از 100 متر تجاوز نمیكند. اسـتفاده كنندگان آن، اغلب گروه سنی كودكان و نوجوانان هستند؛ از اینرو، گاهی پارك كودك نیز نامیده میشود. دسترسی به ایـن پارك باید با پای پیاده امكانپذیر باشد؛ به طوری كه یك كودك 9 ساله بتواند مسیر دورترین نقطه واقع در درحوزهی نفـوذ تا پارك را به تنهایی طی كند. همچنین، لازم است كه كودك یاد شده، در پیمودن مسیر، از خیابان تندرو عبور نكند.

- پارك محله ای-

مساحت پارك محله ای، از 5000 مترمربع تا 50000 مترمربع متغیر است و شعاع حوزهی نفوذ آن نیز، 1000 متر برآورد میشود. نحوه دسترسی به این پارك نیز، باید با پای پیاده امكانپذیر باشد، بهطوری كه یك كودك 9 ساله بتواند دورترین نقطه در محله تا پارك را طی كند. او در این مسیر، میتواند از خیابان تندرو بگـذرد ولـی نبایـد از مـسیرهای خیلـی تندرو عبور كند.

- پارك ناحیه ای-

مساحت پارك ناحیه ای، 2 تا 4 برابر پارك محلهای (از 50000 تا 100000 مترمربع) است. شعاع حوزهی نفوذ آن، 2000 متر برآورد میشود و مراجعه كنندگان میتوانند از دورترین مركز ناحیه، با پای پیاده و طی چنـد دقیقـه بـه پـارك برسند. آنان در مسیر طی شده، ممكن است از دسترسیهای مختلف عبور كنند.

- پارك منطقه ای-

مساحت پارك منطقه ای، از 100000 مترمربع تا 200000 مترمربع، یعنی دو برابر مـساحت پـارك ناحیـهای است و شعاع نفوذ آن نیز، 4000 متر برآورد میشود. دسترسی به پارك، با استفاده از وسایل نقلیه امكانپذیر است؛ بـه طـوری كه از دورترین نقطه منطقه تا پارك را بتوان در زمان 15 دقیقه یا بیشتر طی كرد.

- پارك فراشهری (یا پاركهای بسیار بزرگ)-

این پاركها دارای مساحت بیشتر از 20 هكتار هـستند وحـوزهی نفـوذ آنهـا میتواند بخشی از شهر یا تمام آن باشد. این پاركها به منظور تفرج و گریز مردم از آلودگی هوا و شلوغی شهر مورد اسـتفاده قرار میگیرند. دسترسی به این پاركها با استفاده از وسایل نقلیه امكانپذیر است. بخشهایی از این پـاركهـا همچنـین، در صورت نیاز مردم به جابه جایی، میتوانند به جاده دسترسی داشته باشند. به طور كلی، به ازای هر 50 هزار نفر جمعیت، یكی از این پاركها مورد نیاز است.

طبقه بندی پاركها براساس عملكرد

براساس چگونگی كاركرد اصلی پارك، میتوان پاركها را طبقه بندی كرد كه در زیر به آنها اشاره میشود:

• پارك تفریحی

پاركی است كه تفریح و تفرّج در آن، هدف اصلی مراجعه كنندگان محسوب میشود. در این پاركها مكانها و محلهـایی بـرایبرآوردن نیاز تفریحی مردم نیز، احداث شده است؛ مانند: زمین بازی، استخر تفریحی و....

• پارك تجاری

پاركی است كه فضای داخلی آن، به طور عمده از اماكن تجاری تشكیل شده باشد و هدف اصلی مراجعه كنندگان به آن، برقراری ارتباطات تجاری است؛ مانند: نمایشگاه بین المللی.

• پارك صنعتی

این پاركها در محدودهی كارخانجات و كارگاههای صنعتی احداث میشوند و از جنبه های تفریحی برای عمـوم مـردم برخـوردار نیستند؛ زیرا هدف اصلی از احداث آنها كاهش آلودگی هوای ناشی از فعالیتهای صنعتی است.

• پارك ورزشی

پاركی است كه به منظور بالا بردن قابلیتهای ورزشی و همچنین، زیباسازی محوطـه هـای اطـراف زمـینهـای ورزشـی ایجـاد میشود؛ مانند: مجموعه ورزشی آزادی.

• پارك علمی

پاركی است كه برای ایجاد و افزایش قابلیتهای علمی، برقراری گردهمآیی و هـم اندیـشیهـای علمـی در یـك شـهر احـداثمیشود. هدف از احداث این پاركها برقراری ارتباط بین مجموعه های علمـی متنـوع در كنـار یكـدیگر اسـت؛ ماننـد: پـارك علـم وفنآوری.

• پارك آموزشی

هدف اصلی از احداث و یا استفاده از این پاركها فراگیری آمـوزش اسـت. ایـن آمـوزش مـیتوانـد در زمینـههـای علمـی (بـاغ گیاهشناسی و یا اكوپاركها)، فرهنگی (باغ كتاب) و اجتماعی (پارك ترافیك) باشد.

بعد از بیان به تعاریف مربوط به پاركها، مقولهی باغها مورد بررسی قرار میگیرد.

باغها

باغ، عبارت است از فضای سبز محصور یا نیمه محصوری كه در مالكیت اشخاص خاص حقیقی و حقوقی قرار دارد و تنها بخشی از مردم میتوانند از آن استفاده كنند. چنانچه باغ، خصوصی باشد كاربری آن براساس نیاز مالك تعیین میشود و اگر باغ، نیمه عمومی باشد میتواند از عملكردهای فضای سبز در زمینه های اجتماعی و زیست محیطی برخوردار شود. از جملـهی بـاغهـای نیمـه عمـومی، میتوان به فضاهای اطراف ساختمانهای اداری (باغ اداری)؛ فضاهای اطراف كاخها و موزه ها (باغ موزه یـا بـاغ تـاریخی)، فـضاهای اطراف محوطه های آموزشی (پردیسهای علمی) و فضاهای اطراف مراكز درمانی (باغ درمانی) اشاره كرد.

در مورد باغها بهویژه باغهای خصوصی، اشاره به این نكته الزامی است كه این باغ ها در مالكیت اشخاص قـرار دارنـد و از لحـاظ مدیریت و برنامهریزی جامع در سطح شهر، خارج از مسوولیت مدیران شهری قرار دارند. از این رو امروزه این باغهـا بـه ویـژه در اثـرافزایش قیمت زمین، در معرض خطرنابودی قرار گرفتهاند.

با اشاراتی كه در مورد شناسایی باغها صورت گرفت، فضاهای سبز پهنه ای بهطور كامل معرفی شدند. و اینك فضاهای سبز خطی معرفی میشوند.

فضای سبز خطی

فضاهای سبز خطی، در برگیرندهی فضاهای سبز معابر و كمربندهای سبز هستند.

كمربندهای سبز

این كمربندها از تودههای خطی سبز تشكیل شدهاند كه در اطراف شهرها احداث میشوند. این كمربند سبز، به تثبیت شكل شـهرو جلوگیری از تجاوز شهر به حریمهای خارج از آن كمك میكند؛ ضمن اینكه میتواند عهده دار وظـایف زیـستمحیطـی، از جملـه بادشكن (در شهرهای در معرض وزش باد شدید) و یا كاهندگی آلودگی های صدا و صوت نیز باشد. در كتاب «مبانی معماری فـضای سبز شهری»، به نوعی از این كمربندها كه حدود مناطق را در شهر تعیین میكنند، نیز اشاره شده است.

فضای سبز معابر

فضای سبز معابر، براساس نوع معبر، میتواند مورد بررسی قرار گیرد و به دو دسته گذرگاهها و میدانها تقسیم شود.

میادین

این فضاها به عرصه های پیشبینی شده در تقاطع های مهم اطـلاق مـیشـود و هـدف از احـداث آنهـا، عـلاوه بـر جنبـه هـای زیباشناسی، جلوگیری و كنترل برخی از پیامدهای منفی ترافیك است.

گذرگاههای سبز - فضای سبز

گذرگاهها اعم از اینكه خیابان باشند یا اتوبان، تندرو باشند یا كندرو، تعیین كنندهی سه نوع فضای سبز حاشیهای، رفیوژ میدانی و فضاهای اصلاحی ترافیك هستند، هر چند، عملكرد اینگونه فضاها بستگی مستقیم به نوع گذرگاه دارد.

- فضای سبز حاشیه ای-

به طور عمده تعریف كننده حریم گذرگاهها و مناطق مسكونی اطراف آنها است. این فضا در معابری كه دارای مسیر پیاده رو هستند، در تامین سایه ایفای نقش میكنند. همچنین، در دسترسیهای كندرو نیـز، عهـدهدار كنتـرل صدا و نور هستند. این فضاها در مسیرهای تندرو، از عملكرد زیباشناسـی برخوردارنـد و در كنتـرل آلـودگی هـوا نیـز دخالـت میكنند.

- رفیوژ میانی-

عبارت است از فضاهای سبزی كه در وسط و در طول مسیر راهها، برای پیشگیری از آسیب نور جهت مقابـل و زیباسازی مسیر ساخته میشوند. این فضاها میتوانند تفكیك كنندهی دو باند حركتی در طول مسیر باشند.

- فضاهای اصلاح ترافیك-

فضاهایی هستند كه در طراحیهای شهری به منظور ایجاد ارتباط بین دو گذر تعریف میشوند. این فضاها كه به انواع مختلف: لچكی، رمپ و لوپ شناخته میشوند، در تعریف كالبـد شـهر و شـبكه هـای ارتبـاطی آن، نقـش عمدهای دارند. فضاها اصلاح ترافیك، اغلب عملكرد زیباسازی را بر عهده دارند و به دلیل آنكه لازم اسـت بـرای راننـدگان محدودیت دید ایجاد نشود، در این فضاها از درختان استفاده نمیشود.

فضای سبز عمودی

توسعه ی فضای سبز شهری و توزیع عادلانه آن در محلهها به خصوص در مراكز شهرها، به گونه ای كه متناسب با ساخت و سازشهری باشد، به منزله یكی از راهبردهای توسعه پایدار شهری تلقی میشود. نیاز انسان شهرنـشین بـه طبیعـت، چـشم انـدازهای بصری مناسب و كاهش آلودگیهای محیط ازیك سو و نیاز به تجدید نظر در مصرف انرژی و ضرورت بهینه سازی كاربرد حاملهـای انرژی، از جمله مسایل مهم مدیریت شهری به شمار مـیرونـد. توسـعه فـضای سـبز عمـودی، بـه معنـای ایجـاد سـطوح سـبز درساختمانهای شهری است و شامل بامهای سبز و دیوارهای سبز میشود. فضای سبز عمودی، دارای كاركردهای گوناگونی است كـه از آن جمله، میتوان به زیباسازی محیطی، كاهش آلودگی محیطی، ذخیرهسازی انرژی، كنترل بارانهای سیلابی، تامین مواد غـذایی و حفظ تنوع زیستی شهری اشاره كرد.

از دیدگاه اكولوژیك، امكان پیوسته نمودن سطوح سبز، میزان در سطح شـهر پایـداری اكولـوژیكی شـهر را افـزایش مـی دهـد و میتواند در كاهش دمای جزیره شهری، كنترل آلودگی و دیگر مزایای زیست محیطی احداث فضای سبز در شهرها موثر باشد.

بام های سبز

بام سبز، یكی از رویكردهای نوین معماری و شهرسازی و برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار است كـه از آن مـیتـوان در جهـت افزایش سرانه ی فضای سبز، ارتقای كیفیت محیط زیست و توسعهی پایدار شهری بهره برد. بام سبز، به سیستم سبكی اطلاق میشود.

كه از لایه های پیش ساخته فراهم میآید؛ با بام ساختمان، یك سیستم واحد به وجود می آورد و رشد گیاه را در محیط كـشت رویـش خاصی میسر میسازد. لایه های تشكیل دهندهی بامسبز، معمولاً از بالا به پایین، به ترتیب از پوشش گیاهی، محیط كشت رویشی یـا لایه كاشت، تثبیت كننده و محافظ ریشه، لایه زهكشی، هوادهی و انبارهی آب، لایه محافظت رطـوبتی و عـایقبنـدی بـرای محافظت از لایه های سازه بام تشكیل میشود.

بامهای سبز، بسته به عمق لایهی كاشت، نوع گیاهان و میزان تاسیسات مورد نیاز، به سه گروه تقسیم میشوند: بام سبز گسترده یا وسیع "Roof Extensive ،"نیازمند حداقل تاسیسات، نگهداری و در نتیجه هزینه كمتری است. این نوع بامسبز، لایـه كاشـتی بین 5 تا 15 سانتیمتر دارد و به همین دلیل، سبك بوده و بار محدودی را به ساختمان وارد می كند. بام سبز گسترده، بـه دلیـل سـبك بودن، غالباً نیاز به اصلاح ساختار ساختمان ندارد و برای قرار گرفتن بر بام ساختمانهای موجود، مناسبتر اسـت. بـام سـبز گـسترده، بسته به عمق لایهی كاشت، در حالت اشباع با آب، وزن بام را بین 70 الی 170 كیلوگرم افزایش میدهد. بام سبز گسترده میتواند هم روی بامهای مسطح و هم شیبدار، تا شیب سی درصد پیاده شود. تنها محدودیت بامهای سبز گسترده، نوع گیاهان قابل كاشت است كه در آن از گیاهان با ریشههای كوتاه استفاده میشود. گلهای وحشی، چمن بوته، گونههای سروم و خزه و انواع گیاهانی كه نیاز به مراقبت و آبیاری كمتری دارند، برای كاشت در بامهای گسترده مناسب هستند. بامهای سبز گسترده، معمولاً كاربردی نیستند و تنهـا میتوان از منافع زیست محیطی آنها بهره مند شد.

نوع دیگر، بام سبز متمركز یا فشرده Roof Intensive ،است كه لایه كشت ضخیمتری دارد و به همـین دلیـل، محـدودیتی از نظر انتخاب پوشش گیاهی ندارند، در بامسبز متمركز، میتوان از انواع گیاه و درختچه و درختهایی كه روی زمین قابل كاشت هستند استفاده كرد. لایه كاشت بامهای متمركز، از 20 الی 60 سانتیمتر متغیر است. بامهای سبز متمركـز، نیازمنـد نگهـداری، آبیـاری و سایر مراقبتهای مرسوم فضاهای سبز روی زمین هستند و به دلیل وزن سنگینتر، یا باید روی بامهایی بنا شوند كه سـاختمان آنهـا ظرفیت بار بیشتری دارند و یا سازه ی ساختمان، از قابلیت تقویت برای تطبیق بار اضافی برخوردار است. بـامهـای متمركـز در حالـت اشباع با آب، باری حدود290 الی 970 كیلوگرم به وزن بام اضافه میكنند. بهترین گزینه برای ایـن نـوع بـام سـبز، احـداث آن روی ساختمانهای جدید و در نظر گرفتن بار اضافی بام در طراحی و محاسبات سازه ی اولیه ساختمان است. نوع سوم بـام سـبز، در واقـع تركیبی از دو بام گسترده و متمركز است. اخیراً مدلهای پیش ساخته ای وارد بازار این فنآوری شدهاند كه بـدون نیـاز بـه زیرسـاخت، قابل پیاده شدن روی هر بام و بالكنی هستند. این قطعات پیشساخته با پوشش گیـاهی متنـوع و از پـیش كاشـته شـده بـه صـورت گیاهان مختلف تا درخت و درختچه عرضه میشود.

دیواره های سبز

دیواره های سبز، عبارتند از: سطوح سبزی كه بهطور عمودی، تزیین كننده ساختمانهـا یـا دیگـر سـازههـای شـهری هـستند. دیوارههای سبز، در بهبود كیفیت ساختمانها تاثیرگذارند؛ چرا كه به عنوان عایق صوتی و عایق حرارتی عمل میكنند؛ تا آنجـا حتـی برخی اعتقاد دارند كه 50 %از انرژی گرمایی مورد نیاز ساختمانها را كاهش میدهند.

دیوارهای سبز، از عملكرد زیبایی شناسی نیز برخوردارند و میتوانند در كاهش آلودگی بصری در شهرها نقـش بـه سـزایی داشـته باشند. دیواره های سبز، علاوه بر تامین نیازهای زیباشناسی معماری، پاسخگوی ضرورتهایی همچون: عایق سازی طبیعـی سـاختمان (حرارتی، رطوبتی و صوتی)، استفاده از فضای مرده بام به منظور خلق فضای دلپذیر و ایجاد سطوح چـشم نـواز در نمـای بنـا، تلفیـق ساختار مصنوع با طبیعت، كمك به كاهش آلودگی های جوی و افزایش نـسبت اكـسیژن هـوا و غیـره نیـز اسـت. از طرفـی، طراحـی ساختمان با بام سبز، منجر به افزایش پایداری و مدیریت صحیح بارانهای سیل آسا و آب باران میشود.

بسترهای سبز در نمای ساختمانها میتوانند شرایط مساعدی برای زندگی انواع موجودات زنده، همچـون: پرنـدگان، خزنـدگان و ریز موجودات را فراهم كنند. در واقع، بستر خاكی و پوشش گیاهی، زیستگاه مطلوب بسیاری از موجودات زنده محـسوب مـیشـود و جذب این موجودات زنده، كاركردهای گوناگونی دارد. در این شرایط، علاوه بر زیبایی بصری، برخی از این موجودات زنده می توانند از حشرات موذی تغذیه كنند كه نمونه آشنای آن، حضور مارمولك در موچسبهای دیواری است كه با شكار حشرات، جمعیت آنها را به شكل قابل توجه ای كاهش میدهند.