لغت ژاپنی بونسای از دو لغت "بن" به معنی سینی و یا گلدان با دیواره کوتاه و "سای" به معنی کاشتن گیاه تشکیل شده است
معرفی گیاه - بونسای قسمت اول
معنی بونسای و آشنایی با هنرهای مشابه آن
لغت ژاپنی بونسای از دو لغت "بن" به معنی سینی و یا گلدان با دیواره کوتاه و "سای" به معنی کاشتن گیاه تشکیل شده است و امروزه به معنی کاشت و نگهداری درخت مینیاتوری در گلدان است. به گفته برخی محققان ریشه این لغت در لغت چینی pen-tsai دارد و به گفته برخی دیگر در کشور چین نیز هنر سنتی با نام Penjing وجود دارد که چگونگی ساخت بونسای ژاپنی از آن گرفته شده است. بونسای در واقع بکارگیری همزمان و متعادل علوم باغبانی، طبیعت، زیبایی‌شناسی و تفکر ذن zen (تفکر لحطه به لحظه و ژرف نگری) می‌باشد تا درخت و یا منظره‌ای چشم‌نواز بوجود آید. هر درختی که در یک گلدان کاشته شود بونسای خوانده نمی‌شود و باید اعمالی همانند هرس، شکل‌دهی و تربیت بر روی آن انجام شود تا آن درخت بر طبق طرح (Style) مورد نظر رشد کند.
در واقع ما سعی می‌کنیم تا با کنترل شرایط رشد گیاه، هرس قسمتهایی که مورد نیاز نیستند و تربیت شاخسار گیاه، درختی را بوجود آوریم که اندازه بسیار کوچکی دارد اما از نظر ظاهری شبیه همان چیزی باشد که به طور معمول در طبیعت رشد می‌کند. بونسای ممکن است برای آنکه به درختی بالغ تبدیل شود سالها به نگهداری و مراقبت نیاز داشته باشد و همچنین درختی که به شکل نهایی درآمده است را البته در صورت شیوه صحیح مراقبت، می توان سالها نگهداری کرد و حتی به عنوان یک میراث خانوادگی نسل به نسل انتقال داد.
همانطور که اشاره شد نگهداری و پرورش درختان مینیاتور در گلدان بونسای خوانده می‌شود اما اگر همراه با درخت، وجود موارد دیگر همانند خاک، صخره، آب و ... نیز اهمیت یابد نامهای دیگری برای چنین هنری انتخاب شده است که عبارتند از:
سایکیه Saikei
اگر طراحی منظر اهمیت یابد در واقع هنر سایکیه (Saikei) انجام می‌پذیرد. سایکیه به معنی "منظر کاشته شده" است که در آن ترکیبی از درختان مینیاتور با خاک، سنگ،آب و گیاهان پوششی بکار می‌رود که در یک سینی و یا ظرفی همانند یک سینی قرار می‌گیرند. معمولا ظرف استفاده شده در این هنر سرامیکی با دیواره های کوتاه است. شکل زمین (مواد موجود در کف سینی) در این هنر بسیار مهم است که در هنر بنسای بدین مسئله چندان اهمیتی داده نمی‌شود. یا به بیان دیگر در بنسای به وجود یک تک درخت تاکید می‌شود در حالیکه تاکید سایکیه بر روی یک منظر زنده است. سه نمونه سایکیه در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.
بونسکی (Bonseki) و بونکیه (Bonkei)
در این هنرهای ژاپنی منظری در حد و اندازه بسیار کوچک در یک سینی خلق می‌شود اما گیاهان زنده در آنان استفاده نمی شود. در بونسکی برای خلق منظره از شن و سنگ و به شکل سنتی از سینی های سیاه رنگ برای خلق مناظری همانند کوهستان ساحل دریا و یا باغ استفاده می‌شود. سنگهای کوچک به جای کوه‌های غظیم‌الجثه مصرف می‌شوند و گاهی از قطعات مس رنگ شده برای ساختن خانه‌ها معابد پلها و سازه‌های مشابه بکار گرفته می‌شود . تمامی مناظر خلق شده در هنر بونسکی موقتی هستند اما با روشهای خاص قابل حفظ شدن هستند و پایدار می‌مانند که در آن صورت هنر دیگری با نام بونگا (Bona) (نقاشی بر روی سینی) و یا سونا اِ (Suna-e) (نقاشی با شن )بوجود می آید.دو نمونه از هنر بونسکی در تصویر زیر آمده است.
در هنر بونکیه (تصویر زیر) صخره‌های بسیار کوچک و موادی همانند سیمان برای ساختن تپه‌ها و کوه‌های برآمده از ضمینه ساخته شده از سنگ و شن بکار گرفته می‌شود و همچنین در هنر بونکیه از مجسمه آدم، حیوان، ساختمان و ... نیز استفاده می‌شود.
پنجینگ (Penjing)
پنجینگ ریشه در فرهنگ کشور چین دارد و می‌توان گفت شبیه هنر بونسای کشور ژاپن است که در آن از گلدان و یا سینی استفاده می‌شود و درختان و صخره های مینیاتوری در آنان نگهداری می‌شوند . پنجینگ با بونسای تفاوتهایی دارد به عنوان مثال در پنجینگ به درختان اجازه داده می‌شود تا حالت رشد وحشی خود را حفظ کنند و از گلدانهایی با رنگ روشن و یا گلدانهایی که طراحی هنرمندانه‌ای دارند استفاده می‌شود. اما سادگی ظروف در بنسای بیشتر به چشم می‌خورد زیرا از گلدانهایی با لبه‌های کوتاه با خطوط تزئینی ساده و رنگهای کدر استفاده می‌شود همچنین تنه گیاهان به دلیل نحوه پرورش بزرگتر هستند. نمونه‌ای از هنر پنجینگ را در تصویر زیر مشاهده می کنید.
هن نان بو (Hon non bo)
"هن نان بو"هنر جالب توجه دیگری است که ریشه در کشور و فرهنگ ویتنام دارد و در طی آن نه تنها کاشت و پرورش گیاهان بلکه طراحی فضای سبز همانند خلق یک جزیره و یا حتی یک کوه آتش‌فشان در مقیاسهای بسیار کوچک انجام می‌شود. در واقع می‌توان گفت در این هنر، مناظر را به شکل مینیاتوری به وجود می‌آورند. در زبان ویتنامی واژه "هن" به معنی جزیره واژه "نان" به معنی کوهستان و واژه "بو" به معنی ترکیب آب، کوهستان و جنگل است که بر روی هم واژه " جزیره-کوهستان-منظره " را می‌سازد که در زمانهای گذشته به عنوان پیشکش برای پادشاهان و اشخاص مهم و ثروتمندان ساخته می‌شد اما با گذشت زمان به زندگی تمامی مردم راه یافت.
