معرفی گیاه - آفلاندرا Zebra plant

این گیاه با نام علمی Aphelandra squarrosa  به خانواده Acanthaceae و راسته Lamiales تعلق دارد و بومی کشور برزیل است. ارتفاع آفلاندرا در محیط طبیعی و موطن آن حداکثر به 1.8-1.2 می‌رسد که البته در صورت نگهداری در گلدان ارتفاع آن در حدود 60 سانتیمتر است. برگهای این گیاه بافت زیبایی دارد و  رنگ نواحی رگبرگ اصلی و فرعی با رنگ پهنه برگ متفاوت و کرم-سفید رنگ است. گل زرد رنگ این گیاه نیز بسیار زیباست و البته آفلاندرا برای گلدهی نیاز به مراقبت دقیق و رسیدگی مناسب از لحاظ آب، نور و دما دارد و اصولا به ندرت گل می‌دهد اما برگهای زیبای آن به تنهایی دلیل خوبی برای انتخاب و نگهداری از این گیاه هستند. گل حدود 20 سانتیمتر طول دارد و لازم به ذکر است که قسمت رنگین گل این گیاه در واقع براکته‌های زرد رنگ هستند که برای حدود 6 هفته دوام دارند اما گل اصلی گیاه تنها برای چند روز ماندگاری دارد. فصل گلدهی به شکل طبیعی در انتهای تابستان و یا اوایل پاییز  است اما با فراهم کردن نور مورد نیاز این گیاه می‌توان در زمستان هم آن را وادار به گلدهی کرد.

آبیاری: به میزان رطوبت خاک حساس است. مقدار کم و زیاد آبیاری باعث می‌شود که ابتدا حاشیه برگها قهوه‌ای رنگ شود و سپس برگهای پایینی گیاه قهوه‌ای شوند و بریزند. خاک را همواره مرطوب اما نه خیس نگهدارید. آبیاری را به شکل منظم و با حجم اندک آب انجام دهید و نگذارید خاک گلدان خشک شود و بعد حجم فراوان آب را استفاده کنید. این کار موجب ریزش برگهای آفلاندار می‌شود. در صورت امکان از آب ولرم برای آبیاری آفلاندرا استفاده کنید. رطوبت برگسار نیز مهم است. برگها در هوای خشک، چروکیده و خشکیده می‌شوند بنابراین در روزهای گرم بهار و تابستان هر روز برگها را به شکل روزانه غبارپاشی کنید. همچنین می‌توان تا لبه دیواره یک زیر گلدانی بزرگتر سنگریزه ریخت سپس تا نیمه ارتفاع دیواره آب ریخت و گلدان را بر روی سنگریزه ها قرار داد. گرمای هوا موجب تبخیر آب موجود در زیر گلدانی می‌شود و رطوبت مورد نیاز برگسار را تامین می کند. مراقب باشید که ته گلدان با آب زیرگلدانی در تماس نباشد.

دما: دمای 23-18 درجه سانتیگراد در طی روز برای این گیاه مناسب است و دما تا 27 درجه نیز مشکلی را برای گیاه ایجاد نمی‌کند. در طی شب نیز دما باید بالاتر از 18 درجه سانتیگراد باشد اگر دما برای مدتی طولانی به زیر 15 درجه سانتیگراد نزول کند رشد گیاه با مشکل مواجه می‌شود. در چنین شرایطی برگهای گیاه پژمرده و زرد رنگ می‌شوند و خواهند ریخت.

نور: به مکانی پر نور و روشن نیاز دارد اما آن را از نور مستقیم آفتاب محافظت کنید. نور مستقیم موجب پیچیدگی و چروکیدگی برگها و ظهور لکه‌های قهوه‌ای رنگ بر روی برگها می‌شود. وجود نور کافی در محیط رشد این گیاه از جمله مهمترین عوامل برای تحریک این گیاه به گلدهی است. نور کم موجب رنگ پریدگی و عدم شکل‌گیری گلها می‌شود.

خاک: به خاکی سبک نیاز دارد همانند مخلوط یک قسمت خاک لوم یک قسمت شن و دو قسمت پیت موس و یا یک قسمت شن درشت/پرلایت، یک قسمت خاک معمولی و دو قسمت خاک برگ/پیت. اگر خاک دچار کمبود مواد غذایی باشد گیاهی باریک و ضعیف خواهید داشت که برگهایش نیز رنگ پریده و زرد رنگ می‌شوند. گیاه را می‌توان ماهی یک مرتبه با کودهای محلول مخصوص گیاهان آپارتمانی البته با نصف غرظت معمول، کوددهی کرد.گلدان آفلاندرا را تنها زمانی عوض کنید که گلدان گیاه برای آن بسیار کوچک شده باشد و عمل تعویض را فقط در فصل بهار انجام دهید.

تکثیر: این گیاه را می‌توان با قلمه گیری از گیاه در فصل بهار و تابستان تکثیر کرد. قلمه به طول 7.5 سانتیمتر از انتهای ساقه تهیه می‌شود. برش را دقیقا در زیر محل یک گره بنید. یعنی از زیر محلی که یک برگ به ساقه متصل شده است. بهتر است که قلمه یک برگ داشته باشد و مابقی برگها را حذف کنید. از پرلایت برای ریشه‌زایی می‌توان استفاده کرد و قلمه‌ها را داخل آن کاشت. از کیسه پلاستیکی شفاف جهت نگهداری رطوبت در اطراف بستر کاشت قلمه‌ها استفاده کنید و قلمه‌ها را به دور از نور مستقیم آفتاب و در محلی با نور ملایم نگهدارید و نگذارید بستر کاشت خشک شود. دمای محیط 21 درجه سانتیگراد باشد و وجود پاگرما به روند ریشه‌زایی کمک خواهد کرد. بعد حدود 3 هفته می‌توان کیسه پلاستیکی را برداشت. می‌توان به تدریج نور محیط را افزایش داد. اگر ریشه‌زایی قلمه ها با موفقیت انجام شده باشد بعد از حدود 6 هفته می‌توان شاهد رشد جدید گیاه بود.

برای ریشه دار کردن قلمه‌های آفلاندرا از آب هم می‌توان استفاده کرد. قلمه را در آب بگذارید اما مراقب باشید تا برگ موجود بر روی قلمه با آب تماس نداشته باشد زیرا موجب پوسیدگی قلمه خواهد شد. هر روز سطح آب را بررسی کنید و اگر تبخیری صورت گرفته است با اضافه کردن آب، سطح آب را در همان سطح اولیه نگهدارید. در طی چند روز ریشه‌های جدید را مشاهده می‌کنید و زمانی که طول ریشه ها 2 سانتیمتر شد قلمه را در بستر خاکی سبک بکارید به طوری که نیمی از طول قلمه در بستر کاشت قرار گیرد. مراقب باشید که برگ موجود بر روی قلمه با خاک تماس پیدا نکند. مراقب آبیاری بیش از اندازه قلمه باشید در غیراینصورت ممکن است قلمه بپوسد. در تمامی مراحل قلمه را از نور مستقیم آفتاب دور نگهدارید.

آفات بیماری:شته و شپشک گیاهی از آفات این گیاه هستند که شیره گیاه را می‌مکند و اگر تعداد آنان زیاد باشد موجب پژمردگی و زردی برگسار خواهد شد و به دلیل تولید عسلک برگسار گیاه را چسبنده خواهد کرد. مگس سفید و  کنه تار عنکبوتی نیز از دیگر آفات آفلاندار محسوب می‌شوند. گیاه را مرتب بررسی کنید و اگر تعداد آفات کم است از تکه پارچه‌ای مرطوب برای تمیز کردن برگها استفاده کنید و اگر جمعیت آفات زیاد است می‌توان از سموم سیستماتیک استفاده کرد. یکی از بیماریهای ویروسی این گیاه موجب بروز لکه های سوخته بر روی برگ می‌شود و گیاه را بدشکل و کم رشد می‌کند و گیاه پاکوتاه باقی می‌ماند و پژمرده می‌شود. گاهی علائم لکه‌های سوخته فقط در برخی از برگهای گیاه مشاهده می‌شود و برگهای دیگر علامتی نشان نمی‌دهند. گیاهان آلوده را باید حذف کرد و درمان شیمیایی برای این بیماری وجود ندارد. پوسیدگی ریشه نوعی بیماری قارچی است که موجب پژمردگی و زردی برگها و ساقه‌های آفلاندرا می‌شود ریشه ها سیاه می‌شوند و می‌پوسند. برای رفع این بیماری می‌توان از سموم قارچکش استفاده کرد. یکی دیگر از بیماریهای قارچی این گیاه لکه برگی است که بر روی پهنه، حاشیه و نوک برگها و بخصوص برگهای پایین گیاه که با سطح خاک نیز در تماس هستند لکه‌هایی زرد رنگ ایجاد می‌شود که به تدریج قهوه‌ای رنگ و سوخته می‌شوند. پاشیدن آب بر روی برگها در زمان آبیاری شیوع این بیماری را تحریک می‌کند. علاوه بر عدم خیس شدن برگسار به منظور جلوگیری از شیوع لکه برگی، در صورت لزوم می‌توان از سموم قارچکش نیز استفاده کرد. شانکر(قانقاریا) مشکل دیگر این گیاه است که در قسمتهای مختلف گیاه گالهایی به قطر حدود 6 میلیمتر تشکیل می‌شود. رعایت ضدعفونی بستر کاشت و وسایل قلمه‌گیری (به عنوان مثال با کاربرد الکل 70٪) از جمله روشهای پیشگیری این بیماری است. پوسیدگی ساقه از بیماریهای قارچی این گیاه است که ساقه از ناحیه نزدیک خاک شورع به پوسیدگی می‌کند و زخمهایی سیاه رنگ بر روی آن شکل می‌گیرد و ممکن است موجب افتادگی گیاه شود. سرد و مرطوب بودن هوا از جمله شرایطی است که موجب شیوع این بیماری می‌شود. مهیا کردن شرایط مناسب رشد و استفاده از خاکهای ضدعفونی شده و قلمه‌گیری در شرایط بهداشتی از جمله راهکارهای مبارزه با این بیماری است.

هرس: به مرور زمان گیاه بلند و قسمتهای پایین آن بدون برگ خواهد شد. هرس گیاه را به شکل مداوم و به تدریج انجام داد تا رشد گیاه در حد دلخواه باقی بماند. هرس را در هر زمان می‌توان انجام داد اما فصل بهار و زمان تعویض گلدان بهترین زمان است زیرا می‌توان هرس ریشه‌هایی را که بسیار بلند شده‌اند را نیز انجام داد. نوک ساقه‌ها را بزنید تا رشد ساقه‌های جانبی تحریک شود. ساقه ای را که قبلا گلدهی داشته است را نیز کوتاه کنید به صورتی که 4-2 جفت برگ بر روی آن باقی بماند.