پرورش گل رز - آفات گیاه رز

 آفات مختلفی گیاهان رز را در مراحل متفاوت رشد مورد حمله قرار می‌دهند که برای جلوگیری از آسیب رسیدن و کاهش کیفیت گلها، می‌بایست نوع آفت را شناسایی کرده و سپس فعالیت آن را کنترل کرد. شناسایی صحیح نوع آفات به منظور انتخاب روش مبارزه و بخصوص سموم مناسب اهمیت فراوانی دارد و به کنترل موثر و به موقع آنان کمک خواهد کرد. در این قسمت با شایع‌ترین آفات گیاه رز آشنا می شویم.

شته رزRose Aphid

گونه‌های متنوعی از شته‌ها به رزها حمله می‌کنند اما شایع‌ترین نمونه‌ای که از ارقام رز در فضای آزاد و یا در محیط گلخانه‌ها تغذیه می‌کندMacrosiphum rosae است که شته رز نیز نامیده می‌شود.شته رز بدنی نرم و گلابی شکل، معمولاً با طولی کمتر از 0.63 سانتیمتر و به رنگهای متفاوت از سبز تا صورتی و قرمز دارد. تغذیه شته‌ها با توجه به ناحیه جغرافیایی و شرایط آب و هوایی به تدریج از اوایل بهار شروع می‌شود و مجموعه‌هایی آنها بر روی برگها، ساقه و جوانه‌ها شکل می‌گیرد. شته‌ها با کمک اجزاء دهانی سوراخ کننده - مکنده خود از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. شته رز همانند دیگر گونه‌های شته در گروه‌هایی که شامل تعداد زیادی از آنان است  بر روی قسمت انتهایی همانند برگهای جوان و غنچه‌های گل در حال رشد و توسعه و همچنین پشت برگها جمع می‌شوند. بر اثر تغذیه آنان برگها به سمت پایین جمع و غنچه‌های گل بدشکل می‌شوند و حتی ممکن است غنچه‌ها قبل از شکوفا شدن، سقط شوند و از بین بروند. بکارگیری حشره‌کشهای تماسی یا سیستمیک می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کند. حشره‌کشهای سیستماتیک زمانی مفید واقع می‌شوند که به محض مشاهده مشکل از آنان استفاده شود تا زمانی که شته‌ها شروع به تغذیه می‌کنند ترکیب فعال این سموم در محیط وجود داشته باشد.

سوسک ژاپنیJapanese Beetle

سوسک ژاپنی Popillia japonica بالغ از رزها تغذیه می‌کنند. چرخه زندگی سوسکهای بالغ ژاپنی 0.95 الی 1.3 سانتیمتر طول دارند و رنگ آنها سبز متالیک و پوشش بالهایشان قهوه‌ای مسی است.در انتهای شکم دسته‌ای از موهای سفید وجود دارد.سوسکهای ژاپنی به تعداد فراوان بر روی گلهای رز جمع می‌شوند و بالغین از گلها و گاهی برگها تغذیه می‌کنند. بر اثر تغذیه سوسکها از گلبرگها، در غنچه‌های گل سوراخهایی بوجود می‌آید و در نتیجه گلها باز نمی‌شوند و زمانی که گلبرگها نابالغ هستند ریزش می‌کنند.همچنین سوسکها از گرده گلها و برگهای گیاه نیز تغذیه می کنند که در نتیجه مصرف نواحی بین رگبرگی، ظاهر برگ توری مانند  شده و اسکلت آن نمایان می‌شود. سوسکهای ژاپنی اکثراً طی روزهای گرم فعالیت می‌کنند و رزهایی را ترجیح می‌دهند که در معرض آفتاب قرار داشته باشند. اگر تعداد گیاهان رز اندک باشد، سوسکهای ژاپنی را می‌توان با دست از روی رزها جمع کرد اما در سطح وسیع کشت و کار، حشره‌کشهای تماسی مؤثرتر عمل می‌کند. 

کنه تار عنکبوتی دو نقطهTwo spotted Spider Mite

Tetranychus urticae گونه اصلی کنه است که رزها را مورد حمله قرار می‌دهد.کنه تار عنکبوتی دو نقطه بسیار کوچک (0.04-0.03 سانتیمتر) و به رنگ نارنجی سبز یا زرد با دو نقطه سیاه بر روی دو طرف بدن است. کنه تار عنکبوتی ماده می‌تواند روزانه 10 عدد تخم و بیش از 100 عدد تخم در طی دوران زندگی خود تولید کند.تخمها معمولاً در دسته‌های چندتایی در پشت برگها گذاشته می‌شوند. تخمها شکافته می‌شوند و لاروهایی با شش عدد پا، بیرون می‌آیند و پس مدتی به نیمفهایی با هشت پا و سپس به حشرات بالغ تبدیل می‌شوند.  کنه تار عنکبوتی دو نقطه از سلولهای کلروپلاست و معمولاً از سطح زیرین برگ تغذیه می‌کند. کنه‌ها در نواحی محافظت شده همانند علفها، آشغالهای موجود بر روی زمین و برگهای خزان کرده زمستان را سپری می‌کنند. کنه‌های تار عنکبوتی دو نقطه از ناحیه زیرین برگها بخصوص در رزهای مسن تغذیه می‌کند. این آفت، کلروفیل (رنگدانه‌های سبز رنگ) برگهای رز را با قطعات دهانی خود مورد استفاده قرار می‌دهند. بنابراین برگها به رنگ روشن (سفید) تا برنزه در می‌آیند یا ممکن است لکه‌های سفید الی زرد رنگ بر روی آنان پدیدار شود. همچنین در صورت فعالیت تعداد بیشماری از کنه‌ها، شبکه‌های ابریشمی در برگهای جوان ایجاد می‌شود. برگهای رز که به شدت تحت تأثیر واقع شده‌اند قهوه‌ای شده، می‌پیچند و از بین می‌روند. احتمال بدشکل شدن برگهایی که جدیداً آلوده شده‌اند نیز وجود دارد. حمله کنه‌ها معمولاً تحت شرایط خشک و گرم بالای 21 درجه سانتیگراد اتفاق می‌افتد. در طی تابستان به دلیل افزایش تعداد و در نتیجه فعالیت کنه‌ها ممکن است از میزان تولید گلها کاسته شود. وجود استرس خشکی، رزها را در برابر هجوم این آفت حساستر می‌کند. برگها و شاخه‌های خزان کرده به همراه علفهای هرز می‌توانند به عنوان میزبان این آفت عمل کنند و بنابراین به شکل مرتب باید جمع‌آوری و از بین برده شوند. برای جلوگیری از استرس خشکی، باید گیاهان رز به شکل مرتب آبیاری و از مالچ استفاده شود. حشره‌کشهایی که طیف وسیعی از عملکرد دارند ممکن است با از بین بردن دشمنان طبیعی کنه‌ها موجب افزایش جمعیت آنان شوند.

پشه رزRose Midge

این آفتDasineura rhodophaga  اثرات مخربی بر روی رشد و نموی رزهای موجود در فضای باز و گلخانه ای دارد. نمونه‌های بالغ ظاهری همانند مگس و طولی در حدود 0.12 سانتیمتر دارند و به رنگهای قرمز تا قهوه‌ای - زرد هستند که از رزها تغذیه نمی‌کنند. حشرات ماده بر روی نواحی انتهایی رشد، زیر کاسبرگهای غنچه گل، در جوانه‌های برگ و برگهایی که هنوز باز نشده‌اند 30-20 تخم کوچک می‌گذارند. بسته به میزان دما حدود دو روز بعد از تخمگذاری، تخمها باز می‌شوند و لاروهابه طول 1.5 سانتیمتر، سفید رنگ و بدون پا بیرون می‌آیند که بعد از رشد کامل 0.21 سانتیمتر و در نهایت نارنجی روشن می‌شوند. لاروها به طور عمومی از پایه غنچه‌های گل و یا از سطح بالایی برگها و دمبرگها تغذیه می‌کنند که منجر به سیاه رنگ و بد شکل شدن بافت برگ یا غنچه‌ها می‌شود. لاروها به شکل گروهی فعالیت می‌کنند و معمولاً به تعداد 25-10 عدد بر روی یک جوانه گل در بین گلبرگها و کاسبرگهای پایه جوانه گل جمع می‌شوند. در طی 7-5 روز لاروها بالغ می‌شوند و بر روی خاک می‌افتند در آنجا به شفیره‌هایی که در پیله‌های سفید رنگ قرار دارند تبدیل می‌شوند. پشه رز به شکل شفیره زمستان را سپری می‌کند و با مساعد شدن شرایز محیطی، ظهور حشرات بالغ 7-5 روز طول می‌کشد.  دمای خاک بر روی طول مدت چرخه زندگی تأثیرگذار است اما به شکل معمول در حدود دو هفته طول می‌کشد. اگر دمای خاک برای مدت زمان طولانی حدود 10 باشد ممکن است قبل از آنکه این آفت خساراتی ایجاد کنند رزها بتوانند گل تولید کنند.حشرات بالغ تنها برای دو روز زنده هستند و به همین دلیل مشاهده آنان سخت است همچنین آنها از گیاهان رز تغذیه نمی‌کنند. طول چرخه زندگی و مدت زمان موجود بین تخم تا حشره بالغ به دما بستگی دارد و از 12 تا 22 روز طول می‌کشد. فک پایین لاروها به شکل داس است که با استفاده از آن شیارهای عمیقی در بافتهای جدید و جوانه‌های نابالغ ایجاد می‌کنند و از مایعات ترشح شده از زخمها تغذیه می‌کنند. تغذیه لاروها منجر به بدشکلی و به هم پیچیده شدن زاویه برگها، نواحی انتهایی رشد، غنچه ها و گلها می‌شود . در صورت تهاجم شدید این آفت ممکن است تمامی این گیاه از بین برود. روش اصلی کنترل لارو این آفت شامل هرس کردن و از بین بردن نواحی آلوده گیاه است که می‌تواند منجر به کاهش یافتن تعداد حشراتی است که منجر به آلودگی مجدد گیاه شوند. از حشره‌کشها نیز می‌توان استفاده کرد اما زمان مصرف سم بسیار اهمیت دارد زیرا احتمال دارد که لاروها به درون گل و جوانه‌های جانبی فرو روند و سم به آنها اثر نکند. گاهی می‌توان پوششهای پلاستیکی در زیر گیاه گذاشت تا لاروهای بالغ و شفیره را که از گیاه بر روی زمین می‌افتند به دام انداخت. شفیره‌ها می‌توانند در بین مواد گیاهی باقیمانده بر روی زمین زمستان را سپری کنند بنابراین با برداشتن مالچها در بهار میتوان قبل از تبدیل شفیره‌ به مگس، آنها را جمع آوری و حذف کرد.

تریپس گلFlower Thrips

تعدادی از گونه‌های تریپس از رزهای موجود در داخل گلخانه و فضای آزاد تغذیه می‌کنند و تریپس گل Frankliniella triticiیکی از گونه‌های متعدد این حشره است که بر روی اغلب ارقام رز فعالیت می‌کند. حشرات بالغ تریپس گل طولی در حدود 0.12 سانتیمتر، اندامی باریک، رنگ زرد- قهوه‌ای  با بالهایی چین خورده دارد. حشرات ماده بر روی بافتهای برگ تخم می‌گذارد. تخمها می‌شکافند و نیمفهای زرد لیمویی از آن بیرون می‌آیند. تریپس گل بخصوص حشرات بالغ آن به درون جوانه‌های گل انتهایی که باز نشده‌اند، می‌روند و در آنجا مقیم می‌شوند. آنها می‌توانند بر روی علفها و علفهای هرز تولید مثل کنند و زمانی که این گیاهان خشک شوند تریپسها به روی گیاهان رز مهاجرت می‌کنند. چرخه زندگی از تخم تا حشره بالغ در حدود دو هفته طول می‌کشد بنابراین جمعیت تریپسها به سرعت زیاد می‌شود. نیمف و حشرات بالغ تریپس قطعات دهانی سوراخ کننده- مکنده دارند که از آنان برای کشیدن شیره گیاه از برگهای جوان و تازه رشد کرده استفاده می‌کنند که در نتیجه، برگها بدشکل می‌شوند و لکه‌های زرد رنگی روی آنان را ظاهر می‌شود. همچنین جوانه گل بدشکل می‌شوند و یا شکوفا نمی‌شوند یا به شکل نابالغ می‌افتند. همچنین بر روی گلبرگهای غنچه‌هایی که شکوفا شده‌اند بخصوص در ارقامی که  گلهای سفید رنگ یا رنگهای روشن دارند، ممکن است خطوط قهوه‌ای یا لکه‌های قرمز ظاهر شود. گلبرگهای آسیب دیده قهوه‌ای می‌شوند و در نهایت می‌ریزند. به منظور کنترل این آفات می‌بایست تمامی غنچه‌ها و جوانه‌های آلوده را به سرعت جمع‌آوری و از بین برد. همچنین قبل از آنکه تریپس به جوانه انتهایی یا جوانه گل وارد و در آنجا مخفی شود می‌توان در چند نوبت از سموم حشره‌کش تماسی در استفاده کرد.

زنجره‌های رزRose Leafhopper

اغلب زنجره‌های  رز Edwardsiana rosae  که در طی سال یک نسل دارند، از رزها به عنوان منبع اصلی غذا استفاده می‌کنند .نیمف و حشره بالغ این زنجره‌ها در پشت برگهای گیاهان مستقر می‌شوند. حشرات بالغ 0.32 سانتیمتر طول دارند و به رنگ سفید کرم تا زرد روشن هستند . زنجره ماده بالغ در طی فصول سرد قادر است تا 500 تخم بر روی پوسته شاخسار رز بگذارد و زخمهایی به رنگ ارغوانی- مشکی ایجاد کند. نیمفهای سفید رنگ با چشمهای قرمز از تخمها بیرون می‌آیند. نیمف اغلب گونه‌های زنجره توانایی حرکت به طرفین را ندارد و همیشه رو به سمت جلو پرواز می‌کند.احتمال دارد بعد از تبدیل شدن نیمفها به حشرات بزرگسال آنها از روی گیاهان رز به دیگر گیاهان مهاجرت کنند. زنجره رز زمستان را به شکل تخم و بر روی شاخه‌های گیاهانی همانند تمشک جنگلی سپری می‌کند و با توجه به شرایط محیطی در هر سال دو یا چند نسل در هر فصل وجود دارد.نیمف و حشرات بالغ رز با تغذیه از کلروفیل و تخریب آن و همچنین تخمگذاری حشره ماده به گیاه آسیب وارد می‌آورند. در اثر تغذیه این آفت احتمال دارد که در حدود یک سوم یا یک دوم رنگدانه سبز (کلروفیل) گیاه از بین برود و همانند کنه‌های تار عنکبوتی دو نقطه برگها را منقوط کنند . این مسئله می‌تواند منجر به افتادن برگهای نابالغ شود.زنجره‌های ماده بالغ ابتدا با اندام تخمگذاری خود بر روی شاخسار رز زخمهایی ایجاد می‌کنند و سپس در این نواحی تخم می‌گذارند که عوامل بیماریهای قارچی همانند عامل قانقاریای ساقه می‌توانند از طریق این زخمها وارد گیاه شوند و مشکلات دیگری بوجود آورند که منجر به مرگ و از بین رفتن گیاه شود. زمانی که جمعیت زنجره‌های رز زیاد باشد، جمع شدن پوسته‌های آنان در زمان پوست‌اندازی بر روی سطح رویین برگها جلب توجه می‌کند. برای کنترل زنجره‌های رز می‌توان از حشره‌کشهای تماسی استفاده کرد و البته از آنجاییکه زنجره‌های رز بسیار سریع حرکت می‌کنند و احتمال ترک گیاه قبل از بکارگیری سموم وجود دارد بنابراین زمانبدی صحیح در این رابطه بسیار اهمیت دارد.