آرالیا با نام عملی Aralia japonica (مترادف با Fatsia japonica ) به خانواده Araliaceae و راسته Apiales تعلق دارد .

معرفی گیاه گلدانی - آرالیا Aralia

آرالیا با نام عملی Aralia japonica (مترادف با Fatsia japonica ) به خانواده Araliaceae و راسته Apiales تعلق دارد و بومی جنوب ژاپن و کره جنوبی و تایوان می‌باشد. آرالیا در موطن خود به شکل درختچه‌ای همیشه سبز است که تا ارتفاع 6-3 متر رشد می‌کند. برگهای پنجه‌ای شکل آن 50-20 سانتیمتر عرض و دمبرگها تا 50 سانتیمتر طول دارند. حاشیه برگها گاهی دندانه‌دار است. گلها کوچک وسفید رنگ هستند و در گل‌آذینی چتری شکل در اواخر پاییز یا اوایل زمستان شکوفا شده و میوه‌های سیاه رنگی از آنان بوجود می‌آید. برگها به 9-7  قسمت (لوب) تقسیم شده‌اند. همچنین برگ بسیاری از نمونه‌هایی که در کشور ژاپن وجود دارد به 8 قسمت تقسیم شده‌اند و به همین دلیل نام فاتسیا که در زبان ژاپنی به معنی عدد هشت است برای این گیاه انتخاب شده است.

علاوه بر این آرالیا در کشور ژاپن Yatsude نیز نامیده می‌شود که به معنی هشت انگشت است. از دیگر نامهای آرالیا می‌توان به نخل برگ انجیری Fig-leaf palm ، گیاه روغن کرچک دروغین False castor oil plant و گیاه فلفل با برگ براق Glossy-leaved paper plant اشاره کرد. برخی از انواع آرالیا برگهایی طلایی و یا برگهایی ابلق دارند که در مقایسه با نمونه‌هایی که برگهای سبز رنگی دارند رشدی آهسته‌تر دارند و البته پرورش آنان نیز کمی مشکل‌تر است. شیره آرالیا در برخی از افراد ممکن است حساسیتهای پوستی ایجاد کند.

شرایط نگهداری و مراقبت از ارالیا

آبیاری: بستر کاشت گیاه در فصل رشد (بهار تابستان و پاییز) باید همواره مرطوب باقی بماند اما با کاهش دمای هوا (زمستان ) می‌بایست حجم آب را کاهش داد و بعد از آنکه سطح بستر خاک خشک شد گیاه را آبیاری کرد.  لازم به ذکر است که منظور از رطوبت همیشگی بستر خاک در طی فصول رشد، خیس و غرقاب شدن خاک نیست زیرا در صورت آبیاری بیش از اندازه علاوه بر این که برگسار گیاه خود را می‌اندازد، ادامه این شرایط منجر به پوسیدگی ریشه‌های این گیاه می‌شود. آرالیا به رطوبت هوا محتاج است و در روزهای گرم گیاه را به شکل روزانه و در روزهای سرد هر 3-2 بار در هفته نیاز به غبارپاشی دارد. غبارپاشی را در زیر نور آفتاب انجام ندهید زیرا ممکن است لکه‌های سوخته بر روی برگها شکل گیرد.

نور: این گیاه به مکانی پر نور اما بدور از نور مستقیم آفتاب نیاز دارد.نور بیش از اندازه محیط موجب سوختگی نوک و حاشیه برگها و یا ظهور لکه های قهوه ای رنگ سوخته بر پهنه برگ می شود. از طرفی نور کم محیط نیز منجر به کوچک ماندن برگها و پریدگی رنگ آنها خواهد شد.

دما: آرالیا بیشتر هوای سرد را ترجیح می‌دهد و کاهش دما را تحمل می‌کند تا هوای گرم. برخی منابع عملی به شکل کلی دمای مناسب رشد این گیاه را  18-4 درجه سانتیگراد معرفی کرده‌اند. برخی دیگر دمای 23-18 را در طی روز و حدود 15 درجه سانتیگراد را در طی شب مناسب می‌دانند. در صورت افزایش دما باید هوا را نیز مرطوب نگهداشت تا گیاه آسیب کمتری ببیند. در هوای گرم ساقه‌های بیش از اندازه بلند و ضعیف می‌شوند و فاصله بین برگها نیز زیاد می‌شود و برخی برگها نیز به سمت پایین خم می‌شوند همچنین تماس برگهای گیاه با شیشه داغ در طی تابستان موجب سوختن نوک و حاشیه برگها می‌شود.. در دمای 12-10 درجه سانتیگراد دوران استراحت شروع می‌شود که در چنین شرایطی باید از میزان آبیاری گیاه کم کرد یعنی اجازه دهید که خاک گیاه تا حدودی خشک شود و سپس آن را آبیاری کنید. آرالیا دما را می‌تواند تا نزدیک صفر درجه سانتیگراد نیز تحمل می‌کند اما به تدریج برگها سیاه رنگ می‌شوند. همچنین تماس برگهای گیاه با شیشه سرد در طی زمستان موجب سیاه شدن برگها می‌شود و با ادامه کاهش دما و رسیدن دما به 15- درجه سانتیگراد از بین خواهد رفت.

خاک: آرالیا به خاکی سبک، غنی و با زهکشی مناسب و سریع نیاز دارد البته خاکهای لومی را نیز تحمل می‌کند.  در صورت کمبود مواد غذایی برگها رنگ پریده می‌شوند و رشد گیاه کاهش می‌یابد. برای کوددهی می‌توان از کودهای محلول گیاهان آپارتمانی هر دو هفته یکبار البته با نصف غلظت معمول استفاده کرد. این گیاه دوست دارد تا ریشه‌هایش در خاک متراکم باشند بنابراین زمانی گلدان آن را عوض کنید که ریشه‌ها از منافذ انتهای گلدانها بیرون آمده باشند. زمان تعویض گلدان مراقب شاخه‌ها باشید تا نشکند. اگر گلدان گیاه بیش از اندازه بزرگ باشد با وجود غنی بودن خاک و یا مصرف کودها باز هم گیاه برگ نخواهد داد.

آفات و بیماری: شته‌ها و شپشک‌های آردآلود به دلیل تغذیه از شیره گیاه موجب بدشکل و زرد شدن برگهای جوان این گیاه می‌شوند و ممکن است گیاه آلوده کوتاه قامت شود. هر دوی این آفات ماده چسبناک عسلک تولید می‌کنند که موجب چسبندگی سطح برگسار گیاه می‌شود. مگس سفید از شیره گیاه می‌مکد و موجب زرد شدن برگهای جوان و می‌شوند. زنگ از بیماریهای قارچی این گیاه است که نقاط نارنجی- زرد رنگی بخصوص در سطح زیرین برگها تشکیل می‌شود.سطح رویین  برگهایی که به شدت آلوده شده‌اند زرد و یا قهوه‌ای می‌شود و برگهای آلوده که نابالغ نیز هستند ریزش می‌کنند. برای جلوگیری از شیوع این بیماری باید مانع از خیس شدن برگسار در حین آبیاری شد و برگهایی که علائم اولیه را نشان می‌دهند جدا کرد. در صورت شدت بیماری زنگ می‌توان از قارچکش استفاده کرد. پوسیدگی ریشه از دیگر بیماریهای آرالیا است و زمانی که علائم مشاهده می‌شوند بعید است که بتوان گیاه را نجات داد. برگهای گیاه آلوده وقتی آبیاری می‌شوند خم می‌شوند و برگهای موجود در پایین گیاه زرد شده و می‌ریزند و ریشه‌ها نیز قهوه‌ای می‌شوند. باید مانع از ایجاد این بیماری شد. از خاک ضدعفونی شده برای کاشت این گیاه استفاده کنید و خاک گلدان باید زهکش بسیار خوبی داشته باشد و هرگز به گیاه بیش از اندازه آب ندهید.

هرس: در صورت مساعد بودن شرایط محیطی گیاه آرالیا می‌تواند تا ارتفاع 2.4-1.8 متری رشد کند که با عمل هرس می‌توان آنرا به 120 - 60 سانتیمتر محدود کرد. زمان عمل هرس در اوایل فصل بهار و بعد از اتمام دوران استراحت گیاه است و البته نباید در آن شدت عمل به خرج داد تا گیاه دچار استرس نشود. قبل از شروع کار حتما گیاه را آب دهید تا بتواند بعد از عمل هرس رشد و فعالیت مجدد خود را آغاز کند. می‌توان شاخه‌های جوان را سر زنی کرد تا رشد شاخه‌های جانبی بیشتر شود و گیاه بیشتر رشد افقی نماید تا عمودی. بدین منظور می‌توان در حدود 60 الی 120 سانتیمتر از یک شاخه را کوتاه کرد و برش را دقیقا از بالای یک گره برگی زد. چنین هرسی منجر به شکل بوته‌ای گیاه خواهد شد.

برای تحریک گیاه به تولید شاخ‌های جدید و جوان می‌توان  حدود 30٪ از شاخه قدیمی را از ناحیه اتصال به ساقه اصلی کوتاه کرد. مابقی شاخه‌های سنگین و شکسته و بد شکل را نیز قطع کنید. این اعمال منجر می‌شود تا رشد شاخه‌های جدید و جوان تحریک شود.

در طی فصل رشد نیز می‌توان برخی از شاخه‌ها را اگر آسیب‌دیده و بیمار هستند هرس کرد. همچنین اگر شاخه‌ای آبدار شده است تنها دو گره از آن باقی بگذارید و بقیه را قطع کنید تا شاخه‌های سالم از آن رشد کند.

تکثیر: با قلمه ساقه می‌توان آرالیا را تکثیر کرد. قلمه‌ها در اواخر فصل بهار تا اواسط تابستان تهیه می‌شوند و بهتر است که 5-3 گره داشته باشند. تمامی برگها را بجز2-1  برگ اخر از قمله جدا کنید و قمله‌ها در بستری از مخلوط پیت و خاک کاشته می‌شوند. محل کاشت را می‌توان با پلاستیک پوشاند تا رطوبت در اطراف قلمه‌ها باقی بماند. بستر را باید همواره مرطوب نگهداشت. جداسازی و کاشت پاجوشها از گیاه مادری روش دیگر تکثیر آرالیا است. اگرچه از بذر این گیاه نیز می‌توان استفاده کرد اما روش معمولی نیست زیرا بسیاری از نمونه‌هایی که به عنوان گیاه خانگی نگهداری می شوند بذر تولید نمی‌کنند. بذرها را در هر زمان از سال که بر روی گیاه مادری تشکیل شود می‌توان در بستر سبکی همانند ورمی‌کولایت کاشت کرد و دما را در حدود 23-21 درجه سانتیگراد نگهداشت. در چنین شرایطی حدود 20-15 روز بعد بذرها جوانه می‌زنند.