معرفی گیاه -آکوبا Japanese Aucuba

معرفی گیاه -آکوبا Japanese Aucuba

آکوبا ژاپنی با نام علمی Aucuba joponica به خانواده Garryaceae (قبلا در خانواده Cornaceae و یا Aucubaceae قرار می‌گرفت) و راسته Garryales تعلق دارد و بومی دشتهای مرطوب، نواحی نزدیک به رودخانه‌ها و یا مناطق سایه‌دار و صخره ای کشورهای ژاپن و چین است. آکوبا، بوته‌ای همیشه سبز به طول 5-1 متر است که البته به عنوان گیاهی گلدانی حدود 100-90 سانتیمتر ارتفاع می‌یابد و برگهایی به طول 8-5 سانتیمتر و عرض 5-2 سانتیمتر دارد. حاشیه برگها در بسیاری از ارقام صاف است و برخی ارقام همانند 'Serratifolia' حاشیه برگ دندانه‌دار می‌باشد. برگ برخی از انواع این گیاه به رنگ سبز ساده هستند اما برخی دیگر انواع لکه های زرد رنگی بر روی پهنه برگ دارند که آنرا تبدیل به گیاهی بسیار زیبا کرده است. برای ملاحظه و خرید آکوبا کلیک کنید.

برخی از ارقام گیاه آکوبا به دلیل طرحدار و رنگین بودن برگسار شبیه برخی از انواع گیاه کروتون می‌باشند. حتی یکی از انواع معروف این گیاه به دلیل شباهت با برگ برخی انواع کروتون با نام 'Crotonifolia' شناخته می‌شود گیاهان نر و ماده این گیاه از هم جدا هستند. به بیان دیگر یک گیاه یا نر است و گلهای نر تولید می‌کند یا ماده است و گلهای ماده بر روی آن شکوفا می‌شوند. گلها 8-4 میلیمتر قطر و چهار عدد گلبرگ ارغوانی رنگ دارند و 30-10 عدد از گلها در گل آذین از نوع گرزن(گل آذین گرزن نوعی گل آذین است که در ان گل انتهایی زودتر از گلهای پایینی محور گل آذین باز می‌شوند مثل گل آذین سیب ) شکوفا می‌شوند. هر دو نوع نر و ماده برگهای زینتی دارند. رقم 'Crotonifolia' و 'Mr.Goldstrike' از جمله پایه های نر و 'Variegata' و 'Gold dust' از جمله پایه های ماده معروف هستند. 'Hillieri' نیز از جمله ارقامی است که برگهای یکدست سبز رنگ و زیبایی دارد. اگر گیاهان نر و ماده در نزدیکی یکدیگر باشند و گلهای ماده بارور شوند میوه هایی قرمز رنگ و به قطر 1 سانتیمتر در فصل پاییز تولید می‌شود.. قسمتهای مختلف این گیاه سمی است و نباید مصرف شود.

توضیح راجع به نام این گیاه: اصولا لغت آکوبا که گاهی در فارسی اوکوبا نیز نوشته می شود در زبان ژاپنی به معنی "بوته همیشه سبز" است. آکوبا ژاپنی Japanese aucuba یعنی بوته همیشه سبزی که متعلق به کشور ژاپن است. در زبان انگلیسی با نامهایی همچون spotted laurel برگ بوی منقوط (به دلیل وجود لکه های زرد بر روی برگ و همچنین شباهت برگ آکوبا به درخت برگ بو) Japanese laurel برگ بوی ژاپنی Japa nese aucuba اوکوبای ژاپنیgold dust plant گیاه گرد طلا(اشاره به لکه های زرد رنگ روی پهنه برگ) شناخته می‌شوند. به نظر نمی‌رسد که نام شمشاد ژاپنی برای این گیاه صحیح باشد اگرچه موطن این گیاه ژاپن است اما علاوه تفاوت بین ظاهر برگهای این گیاه و گیاهان شمشاد باید گفت که از نظر گیاهشناسی خانواده این دو گیاه نیز با یکدیگر متفاوت است. خانواده آکوبا Garryaceae و خانواده گیاه شمشاد Celastraceae و یا Buxaceae می‌باشد. بنابراین بهتر است که این گیاه را یا آکوبا و یا برگ بوی ژاپنی بنامیم. احتمالا به دلیل اینکه برخی از انواع این گیاه همانند گیاه شمشاد شکل پذیر هستند و با عمل هرس می‌توان آنان را شکل داد به این نام یعنی شمشاد ژاپنی خوانده شده اند. همچنین برخی از انواع ان به عنوان یک گیاه همیشه سبز و برگ پهن (همانند شمشاد ) تحمل خوبی در برابر سرمای زمستانه دارند و از بین نمی روند.

آبیاری: تا حدودی خشکی را تحمل می‌کند اما برای رشد بهینه نباید به گیاه خشکی داد و می‌بایست رطوبت بستر کاشت را مرتبا تامین کرد. بنابرای سطح گلدان را بررسی کنید و زمانی که متوجه شدید تا حدودی رطوبت خود را از دست داده است گیاه را آبیاری کنید. بخصوص در روزهای گرم مانع از خشکی کشیدن گیاه شوید. از طرفی هیچ موقع نباید بستر کاشت اوکوبا خیس و غرقابی شود. آبیاری را در طی فصول سرد مقداری کاهش دهید تا خاک غرقابی نشود. آبیاری بیش از اندازه بخصوص در طی روزهای سرد و مرطوب زمستانه موجب سیاه شدن برگها و حتی شاخه ها می شود. اگر این مشکل پیش امد گیاه را آب ندهید تا بستر کاشت تا حدودی خشک شود با امدن بهار گلدان را عوض کنید و خاکی با زهکش سبکتر استفاده کنید و از کودها استفاده کنید تا رشد برگسار جدید تحریک شود.

نور: گیاهان گلدانی آکوبا را باید در مکانی روشن و پر نور اما به دور از نور مستقیم آفتاب نگهداشت. البته اشعه های ملایم آفتاب در صبح زود ضرری برای گیاه ندارند اما تابش نور مستقیم آفتاب در مواقع دیگر بخصوص در طی روزهای گرم تابستان و یا عصرهنگام در فصل زمستان موجب سوختن و سیاه شدن برگها می‌شود و برگهای جوان به این مسئله حساس تر هستند. وجود سایه موجب رشد انبوه آکوبا می‌شود .

دما: اآکوبا در دمای 18-7 درجه سانتیگراد رشد می‌کند و حتی تا 15- درجه سانتیگراد را هم تحمل می‌کند. گیاهان گلدانی را در داخل خانه در نزدیکی منابع تولید گرما همانند گاز آشپزخانه، پکیج، بخاری یا شوفاژ قرار ندهید و در روزهای گرم تابستان نیز از پنجره دور نگهدارید. دمای گرم محیط باعث ظهور لکه های سوخته و سیاه رنگ بر روی برگها می‌شود در روزهای گرم حتما گلدان را در مکانی با سایه و خنک قرار دهید.

خاک: خاک آکوبا باید غنی از مواد غذایی باشد و زهکش خوبی نیز داشته باشد. برای فراهم کردن زهکش مناسب بکارگیری شن در ترکیب بسترهای کاشت پیشنهاد می‌شود. به عنوان مثال می‌توان از یک قسمت شن+یک قسمت خاک برگ+ یک قسمت خاک رس استفاده کرد. کمبود مواد غذایی موجب کوچک ماندن برگهای جدید و پریدگی رنگ آنها می‌شود. برای کوددهی می‌توان یکبار در اوایل بهار، اوسط بهار و بار دیگر در اوایل تابستان از کود با فرمول 6-6-12 استفاده کرد. در کوددهی زیاده روی نکنید زیرا کوددهی بیش از اندازه موجب تحریک شیوع بیماری پوسیدگی ریشه، زردی و یا سوختگی حاشیه برگها و از بین رفتن نوک ساقه ها می‌شود. زمانی که ریشه های گیاه از منافذ زیرین گلدان بیرون آمد زمان تعویض گلدان است که معمولا هر 3-2 سال یکبار نیاز به تعویض گلدان پیدا می‌کند و زمان این کار در بهار است. اگر گلدان بیش از اندازه بزرگ و سنگین است و تعویض آن کار مشکلی است می‌توانید حدود 8-5 سانتیمتر از خاک سطحی را با خاک غنی و تازه عوض کنید.

تکثیر: از انتهای شاخه های جوان حاصل از رشد فصل جاری ، در بهار یا تابستان قلمه به طول 20-15 سانتیمتر گرفته می‌شود. مخلوط‌های سبک همانند یک قسمت شن + یک قسمت کمپوست و یا یک قسمت پیت موس+یک قسمت شن برای ریشه زایی قلمه ها مناسب هستند. می‌توان از هورمونهای ریشه‌زایی نیز استفاده کرد. این هورمونها موادی هستند که تکثیر سلولها را در ناحیه انتهای قلمه ها تحریک کرده و به رشد ریشه ها کمک می‌کنند. بستر کاشت را درمکانی گرم و بدور از نور مستقیم آفات قرار دهید. ریشه زایی قلمه ها 6-4 هفته طول می‌کشد. در صورت شکل گیری میوه از بذر آکوبا نیز برای تکثیر آن می توان استفاده کرد. قبل از کاشت باید پوشش بذر را پاک کرد تا جوانه زنی آن راحت تر انجام شود. بذرها بهتر است که قبل از کاشت در طی یک شب خیسانده و سپس به مدت 2-1 هفته در دمای 3 درجه سانتیگراد نگه داشته شوند. این عمل سرمادهی نام دارد و موجب کاهش بازدارنده های جوانه زنی بذر می‌شود. بذرها در محیطی سبک و مرطوب کاشته می‌شوند و در دمای 20 درجه حدود 3-1 ماه جوانه زنی آنها طول می‌کشد. خوابانیدن روش دیگر تکثیر است که در حدود 12 ماه طول می‌کشد تا شاخه ای که در تماس با محیط رشد مرطوب بوده است ریشه بدهد و بتوان آنرا به عنوان گیاهی مستقل جدا کرد و در گلدان دیگری کاشت.

آفات و بیماری: زنگ از جمله بیماریهای آکوبا است که در اثر آن نقاط نارنجی، زرد و یا قهوه ای رنگی بر روی سطح زیرین برگها بوجود می‌آید. هوای مرطوب و یا پاشیدن قطرات آب بر روی برگسار در زمان آبیاری از جمله دلایل شیوع این بیماری است. پوسیدگی ریشه با عامل قارچی پیتیوم pythium یا فیتوفترا phytophthora با خیس و غرقاب ماندن خاک شایع می‌شود. قسمت پایه ساقه بدرنگ و چروکیده می‌شود. برگها و ساقه پژمرده و زرد رنگ و در نهایت سیاه رنگ می شوند و از بین می‌روند. برگهایی که در نزدیکی سطح خاک قرار دارند علائم را زودتر نشان می‌دهند. ریشه ها سیاه می‌شود و از بین می‌روند. البته بجز عامل قارچی عوامل دیگری همانند استفاده بیش از اندازه از کودها و یا غرقاب ماندن خاک به مدت طولانی از دیگر عوامل پوسیدگی ریشه این گیاه هستند. در بیماری سوختگی جنوبی Southern Blight زخمهایی بر رو ی ساقه بخصوص در نزدیکی سطح خاک شکل می‌گیرد. زخمها به سرعت بزرگ می‌شوند و گیاه پژمرده می‌شود. هوای گرم و دمای حدود 29 درجه برای شیوع این بیماری مناسب است. لکه برگی از دیگر بیماریهای قارچی است که در اثر فعالیت عوامل قارچی همانند آلترناریا Alternaria بوجود می‌آیدو بر اثر ان لکه های قهوه‌ای تا سیاه رنگ بر روی نواحی مختلف برگسار بخصوص حاشیه آنها شکل می‌گیرد. لکه ها به هم پیوسته و نواحی بزرگی را به وجود می آورند و در نهایت موجب ریزش برگها می‌شوند. پوسیدگی طوقه بیماری قارچی دیگری است که گاهی روی می‌دهد. این قارچ موجب از بین رفتن گیاه از ناحیه نزدیک به خاک می‌شود و این ناحیه سیاه رنگ می‌شود. بر روی ساقه نیز گاهی پوشش سفید رنگی که نشانه رشد قارچ است مشاهده می شود. برگهای گیاه پژمرده شده و گیاه از بین خواهد رفت. اگر گیاه دچار بیماریهای قارچی شد علاوه بر کاربرد قارچشکهای مناسب می‌بایست در اسرع وقت خاک را نیز عوض کرد و بعد از ضدعفونی کردن ریشه ها با قارچکش مناسب از خاکهای ضدعفونی شده برای کاشت این گیاه استفاده کرد. شته از جمله آفات این گیاه است که از شیره آن استفاده می‌کند و عسلک ترشح می‌کند که قارچ سیاه و دوده‌ای بر روی آن تجمع کرده و به ظاهر گیاه آسیب می ‌رساند همچنین رشد گیاه ضعیف شده و در صورت شدت حملات برگها بخصوص برگهای جوان بدشکل شده و خواهند ریخت. نماتدها از دیگر آفات این گیاه هستند که به ریشه ها آسیب وارد میآورند و موجب کاهش جذب مواد غذایی و در نتیجه کاهش رشد گیاه و ظاهر بیمار ان خواهند شد. انواع کنه های گیاهی نیز گاهی این گیاه را مورد حمله قرار می‌دهند که به دلیل استفاده آنان از شیره گیاه، گیاه کم رشد و ضعیف شده و برگهای آن به خصوص در نواحی جوان، کم رنگ و بدشکل شده و ممکن است که ریزش برگ نیز مشاهده شود. برای تمامی آفات که از شیره گیاه تغذیه می‌کنند می‌بایست از سموم سیستمیک استفاده کرد.

هرس: آکوبا اگرچه کند رشد است اما بالاخره بعد از مدتی شاخسار آن بلند می شوند که با هرس می‌توان اندازه شاخه ها را کنترل کرد. بهترین زمان هرس در اواخر زمستان الی اواخر بهار است. شاخه هایی را که بیش از اندازه بلند شده اند کوتاه کنید همچنین برای اینکه گیاه بیشتر به شکل بوته رشد کند می‌توان ساقه ها را سرزنی کرد تا رشد شاخه های جانبی تحریک شود. گاهی در ارقام ابلق این گیاه که برگهای رنگین دارند شاخه هایی بوجود می‌اید که برگهای سبز ساده دارند این شاخه ها را جدا کنید .